Η στρατηγική σημασία της παρουσίας της Ελλάδας στη Μέση Ανατολή: η περίπτωση των Ελληνο-Ισραηλινών Σχέσεων

Abstract

Η Μέση Ανατολή, αποτελεί πόλο έλξης της προσοχής των Μεγάλων Δυνάμεων της κάθε εποχής. Η παρουσία και η συνύπαρξη στην περιοχή δυνάμεων με διαφορετικούς εθνοθρησκευτικούς προσανατολισμούς, δημιουργεί ένα περίπλοκο πλέγμα σχέσεων. Στην περιοχή συνυπάρχουν ισχυροί και αδύναμοι δρώντες, οι οποίοι δραστηριοποιούνται για τη διασφάλιση των δικών τους συμφερόντων. Μεγάλες δυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ, αλλά και λιγότερο ισχυρές, όπως η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία, η Αίγυπτος, διεκδικούν τη δική τους θέση στο σύστημα ισορροπίας της περιοχής, είτε ανήκουν γεωγραφικά σε αυτό είτε όχι. Παράγοντες που συμβάλουν με το δικό τους τρόπο στη διαμόρφωση της ισορροπίας ή της αστάθειας στην περιοχή αποτελούν πέραν των χωρών, οι μη κρατικοί δρώντες, οι πολιτικές και θρησκευτικές οργανώσεις, οι ιδεολογίες και οι φιλοδοξίες. Η Αραβική Άνοιξη από το 2010 και έπειτα και οι διαδηλώσεις που οργανώθηκαν σε βάρος των καθεστώτων, είναι χαρακτηριστικά της έντασης που επικρατεί κα της θέλησης για ανατροπή των κυβερνήσεων. Η Ισλαμική Τζιχάντ, ως θρησκευτικό στοιχείο που προκαλεί πόλωση και συλλογική αντίδραση, αποτελεί ένα ακόμα χαρακτηριστικό που εμφανίζεται ιδιαίτερα στις χώρες της περιοχής. Η πολιτική αστάθεια που προκαλείται σε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής και την επακόλουθη αύξηση των μεταναστευτικών ροών δια μέσου της Μεσογείου, αλλά και τα προσφάτως ανακαλυφθέντα κοιτάσματα υδρογονανθράκων, επανακαθόρισαν το ενδιαφέρον των δρώντων του διεθνούς συστήματος για την περιοχή. Δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Γαλλία και προσφάτως η Κίνα, διαδραματίζουν το δικό τους ρόλο στην περιοχή, συμμετέχοντας σ’ έναν αγώνα δια αντιπροσώπων ή ακόμα και με δική τους αυτοπρόσωπη παρουσία. Το δικό τους ρόλο, διαδραματίζουν δυνάμεις της περιοχής, όπως η Ελλάδα, το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι οποίες επηρεάζουν και επηρεάζονται από τις εξελίξεις. Σήμερα, η Ελλάδα μετά μια περίοδο κατά την οποία αντιμετώπισε πολλά εσωτερικά προβλήματα, έχει την ευκαιρία να δραστηριοποιηθεί και να διεκδικήσει ρόλο βασικού περιφερειακού δρώντα. Οι ορθολογικές επιλογές της, ιδιαιτέρως σε θέματα εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής, έχουν δημιουργήσει τις βάσεις ανάπτυξης συνεργασιών με άλλους δρώντες της περιοχής. Η αναβάθμιση των σχέσεων της με το Ισραήλ, αποτελεί μία εκ των επιλογών που συμβάλλουν τόσο στην αναβάθμιση του status, όσο και στην ασφάλεια και σταθερότητα της περιοχής. Ταυτόχρονα, η ίδια σχέση μπορεί να προκαλέσει ανάφλεξη, καθώς το δίλημμα ασφάλειας της αναθεωρητικής Τουρκίας αυξάνεται, ένεκα της Ελληνικής ενδυνάμωσης και της ενίσχυσης του άξονα συνεργασίας με το Ισραήλ και την Κύπρο. Ο ανταγωνισμός των κρατών για επικράτηση με τη χρήση όλων των μορφών ισχύος, αναγκάζει την Ελλάδα να μεριμνήσει για το δικό της εθνικό συμφέρον. Η τοποθέτηση της στο ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης, οι δυνατότητες που αναπτύσσει μεσώ των συνεργασιών και η επένδυση στην αυτοβοήθεια, αποτελούν τα στοιχεία που συνθέτουν το νέο της προφίλ. Ο αναβαθμισμένος της ρόλος στην περιφερειακή ασφάλεια, στην προστασία των θαλασσίων οδών, στην αντιμετώπιση ασύμμετρων απειλών, την έχουν αναδείξει σε σημαντικό δρώντα. Ως καλός και συνετός σύμμαχος, αντικαθιστά σταδιακά άλλες δυνάμεις της περιοχής, εξαργυρώνοντας το κόστος των επιλογών της.