Έξυπνο εργοστάσιο: χαρακτηριστικά, οφέλη, και προκλήσεις στη βιομηχανία

Abstract

Η πρώτη βιομηχανική Επανάσταση (αρχές 19ου αιώνα) σηματοδοτεί την παραγωγή αγαθών με τη χρήση μηχανημάτων, χρησιμοποιώντας ενέργεια από ατμό. Ακολουθεί η δεύτερη βιομηχανική Επανάσταση (μέσα 19ου αιώνα) με κύρια χαρακτηριστικά την ευρεία χρήση ηλεκτρικού ρεύματος που δίνει τεράστια ώθηση στη βιομηχανία, οδηγώντας στη μαζική παραγωγή (φορντισμός). Η τρίτη βιομηχανική Επανάσταση (τέλη 20ου αιώνα) εισάγει σειρά νέων τεχνολογιών στη βιομηχανία και γενικότερα συμβάλει στη μετάβαση σε ψηφιοποίηση και αυτοματοποίηση. Αρχές του 21οιυ αιώνα ξεσπά η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, η οποία εξελίσσεται μέχρι και σήμερα. Κύρια χαρακτηριστικά της είναι η υψηλή ψηφιοποίηση και αυτοματοποίηση. Δεν αποτελεί συνέχεια της τρίτης και διαφοροποιείται από αυτή, λόγω της υψηλή ευφυίας και της γνωσιακής ικανότητας που παρουσιάζουν πλέον οι τεχνολογίες και τα ψηφιακά συστήματα. Όντας διασυνδεδεμένες και εμπλουτισμένες με λογισμικά και αλγόριθμους είναι πλέον σε θέση να αποφασίζουν αυτόνομα το βέλτιστον, προβαίνοντας αυτόματα στις ανάλογες ενέργειες. Στο επίκεντρο της 4η βιομηχανικής επανάστασης βρίσκεται το έξυπνο εργοστάσιο, το οποίο ενσωματώνει και αξιοποιεί ευφυείς τεχνολογίες αιχμής. Τεχνητή νοημοσύνη και μηχανική μάθηση, μεγάλα δεδομένα, διαδίκτυο των πραγμάτων, κ.α. Αποτέλεσμα νέα επιχειρηματικά μοντέλα και προϊόντα να αναδύονται. Τα παραπάνω αποτελούν τους προσδιοριστικούς παράγοντες του έξυπνου εργοστασίου. Αφού οριστεί το έξυπνο εργοστάσιο -παρουσίαση χαρακτηριστικών του- θα πρέπει να αναλυθούν τα πλεονεκτήματα που αυτό επιφέρει, ώστε να τεκμηριωθεί αν αξίζει ή όχι μια μετάβαση σε περιβάλλον βιομηχανίας 4.0. Πιο συγκεκριμένα θα εξεταστεί ο αντίκτυπος ενός έξυπνου εργοστασίου ως προς τις γραμμές παραγωγής, τη λιτή παραγωγή, την ευελιξία λήψης αποφάσεων, την κυκλική οικονομία, την οριζόντια / κάθετη ολοκλήρωση, την εφοδιαστική αλυσίδα. Μελέτες περίπτωσης που αναδεικνύουν τα επιχειρησιακά αποτελέσματα των νέων τεχνολογιών και κατ’ επέκταση του έξυπνου εργοστασίου θα συμβάλλουν στην επίρρωση του ισχυρισμού περί πλεονεκτημάτων. Ο δρόμος για τη μετάβαση στη βιομηχανία 4.0 περιλαμβάνει όμως και ορισμένες προκλήσεις. Για να τις ξεπεράσει η βιομηχανία, θα δοθεί έμφαση τόσο στο δρόμο που θα πρέπει να ακολουθήσει ένα εργοστάσιο για να καταστεί έξυπνο, όσο και στην αντιμετώπιση απειλών που επιφέρει το περιβάλλον του έξυπνου εργοστασίου. Θα προσεγγιστούν δύο μεγάλοι κίνδυνοι απειλής, η προσαρμογή του ανθρώπινου δυναμικού σε περιβάλλον βιομηχανίας 4.0 -χωρίς τη συμβολή του οποίου είναι αδύνατη η μετάβαση- και ο κίνδυνος της κυβερνοασφάλειας, απουσία της οποίας επισύρει δυσμενείς συνέπειες στο έξυπνο εργοστάσιο. Στο σύγχρονο μάνατζμεντ ο εργαζόμενος αποτελεί σημαντικό πόρο για την επιχείρηση. Παρά την υψηλή αυτοματοποίηση της βιομηχανίας 4.0, τόσο για τη διαμόρφωση του νέου περιβάλλοντος, όσο και για την ομαλή λειτουργία του, απαιτείται η ανθρώπινη συμβολή. Η πρωτογενής έρευνα που διεξήχθη προσπάθησε να δώσει απαντήσεις αλλά και λύσεις σχετικά με την ετοιμότητα του εργατικού δυναμικού της Ελλάδας για τη βιομηχανία 4.0.