Εξορθολογισμός του δικαίου στο ζήτημα της παραγραφής των φορολογικών αξιώσεων του δημοσίου

Abstract

Το θέμα της παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου να επιβάλλει φόρους, τέλη και πρόστιμα, προβληματίζει επί σειρά ετών το νομοθέτη, τη διοίκηση, θεωρητικούς αλλά και τα (διοικητικά) δικαστήρια. Το τελευταίο διάστημα, βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της νομικής αλλά και της οικονομικής κοινότητας, χάριν στις πρόσφατες νομολογιακές κρίσεις αλλά και τις σύμφωνες αποφάσεις της Φορολογικής Διοίκησης. Υπηρετώντας τον θεσμικό εγγυητικό της ρόλο, η δικαστική εξουσία ανέκοψε την νομοθετική τακτική των διαδοχικών παρατάσεων της παραγραφής, επιλύοντας μία χρόνια παθογένεια του ελληνικού φορολογικού συστήματος και βγάζοντας χιλιάδες φορολογούμενους από το καθεστώς της ανασφάλειας και ομηρίας. Η νομολογία παρενέβη καταλυτικά και αναδιαμόρφωσε το πλαίσιο της φορολογικής παραγραφής, εισάγοντας ερμηνευτικούς κανόνες αναφορικά με την έννοια και το περιεχόμενό της και θέτοντας όρια στη διάρκειά της. Η τάση συνταγματοποίησης των διατάξεων που διέπουν την παραγραφή, με σκοπό τον εξορθολογισμό των φορολογικών ελέγχων και την άμβλυνση των αδικιών, είναι εμφανής πλέον στην ελληνική νομοθεσία. Με τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Ν. 4174/2013) επιχειρήθηκε να αντιμετωπιστεί η αστάθεια, η πολυπλοκότητα και η διασπορά του νομοθετικού πλαισίου, με την κατ’ ενιαίο τρόπο ρύθμιση των ζητημάτων της παραγραφής των φορολογικών αξιώσεων του Δημοσίου σε όλα τα επιμέρους φορολογικά αντικείμενα. Δεν λείπουν ωστόσο κενά, ασάφειες και αστοχίες που χρήζουν αποσαφήνισης, συμπλήρωσης και θεραπείας από τον ίδιο τον νομοθέτη, τη Φορολογική Διοίκηση ή τη νομολογία.