Αποτελεί πρόκληση για την σύγχρονη παγκοσμιοποίηση η πολιτική του Προέδρου Τράμπ «Πρώτα η Αμερική» ;

Abstract

Οι εξελίξεις στην διεθνείς σχέσεις των σύγχρονων κρατών τα τελευταία χρόνια καθιστούν τον Θουκυδίδη πιο επίκαιρο από ποτέ. Τα κράτη εξαιτίας των απαιτητικών και πολύπλοκων διεθνών οικονομικών συνθηκών εφαρμόζουν πολιτικές που έχουν ως στόχο την βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη των χωρών τους αλλά και την ικανοποίηση των κατά καιρούς εσωτερικών πολιτικών σκοπιμοτήτων των εκάστοτε κυβερνήσεων. Μία αναδρομή στο παρελθόν καταδεικνύει, τις πολιτικές συνθήκες που ωρίμασαν την ιδέα της έννοιας της παγκοσμιοποίησης με στόχο τον καθορισμό των βασικών κινήτρων των κρατών και των βαθύτερων αιτιών των συγκεκριμένων πολιτικών. Στο 20ο αιώνα η προσπάθεια των ΗΠΑ να πρωταγωνιστήσει, εκμεταλλευόμενη τις πολιτικές συμμαχίες, δημιούργησε μια πολιτική φιλοσοφία για παύση των συγκρούσεων, βασισμένη στην ιδεολογική φιλελεύθερη πολιτική της διεθνούς οικονομικής συνεργασίας και της περαιτέρω επέκτασης του διεθνούς εμπορίου. Η προσδοκία και η εστίαση στα οφέλη της μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας ήταν η βασική προτεραιότητα των κυβερνήσεων που ακολούθησαν την περίοδο μετά τους δύο Μεγάλους Πολέμους. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο επιχειρήθηκε η δημιουργία αμερόληπτων μηχανισμών ή διεθνών οργανισμών που να παρεμβαίνουν, να μεσολαβούν, να θέτουν κανόνες για τη διεξαγωγή του διεθνούς εμπορίου, των διεθνών συναλλαγών και επενδύσεων. Η ανάγκη για υπέρβαση των υπαρχόντων διακρατικών περιορισμών και για μείωση των οικονομικών ανισοτήτων στο επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης προκάλεσε την επέκταση των αρμοδιοτήτων των διεθνών οργανισμών και μηχανισμών σε θέματα συμβουλευτικής καθώς και χρηματοοικονομικής υποστήριξης. Αυτή η τάση ουσιαστικά εισήγαγε την έννοια της παγκοσμιοποίησης. Η εφικτότητα όμως του επιχειρήματος ήταν και είναι θέμα διαμάχης μεταξύ διεθνολόγων και θεωρητικών της εξωτερικής πολιτικής. Σήμερα όμως η παγκόσμια, σφαιρική πολιτική έχει καταστεί πολυσύνθετη και παρομοιάζεται ως ένα δυσεπίλυτο και πολύπλοκο παζλ. Τα πολλαπλά σημεία διαφωνίας μεταξύ των κρατών δείχνουν μια κρίση στην παγκόσμια τάξη. Πρόσφατα η μη συντονισμένη διεθνής αντίδραση στην πανδημία COVID-19, η οικονομική ύφεση που οδήγησε σε αυξημένα ποσοστά ανεργίας, η αναζωπύρωση της εθνικιστικής πολιτικής και η σκλήρυνση των κρατικών πολιτικών για τη φύλαξη των συνόρων φαίνεται να εμφανίζει ένα λιγότερο συνεργατικό και πιο εύθραυστο διεθνές σύστημα. Πολιτικές όπως αυτές του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τράμπ (Trump) με ιδεολογικό σύνθημα «πρώτα η Αμερική» αμφισβητούν τα πλεονεκτήματα του φιλελευθερισμού στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Η σαφής προτίμηση του Τράμπ για επιθετική οικονομική πολιτική και για αναθεώρηση των υφιστάμενων οικονομικών συμφωνιών αντικατοπτρίζει την αντίληψη για εθνικοποίηση των οικονομιών. Με τις εμπορικές του πολιτικές, ο Ντόναλντ Τράμπ ξεκίνησε να επιφέρει τη μεγαλύτερη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ συνεργάζονται με τον υπόλοιπο κόσμο εδώ και δεκαετίες. Σήμερα μετά από σχεδόν τέσσερα χρόνια θητείας του Ντόναλντ Τράμπ διακρίνεται μια μικρή εικόνα των αποτελεσμάτων μιας εθνικιστικής πολιτικής και προστατευτισμού που αναθεώρησε, επαναδια-πραγματεύθηκε ή κατάργησε διεθνείς συμφωνίες. Ωστόσο αναμφισβήτητο είναι ότι, η επιτυχία της οποιαδήποτε πολιτικής κρίνεται εν τέλει εκ του αποτελέσματος τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο και έτσι θα καταγραφεί εν τέλει και στις σελίδες της ιστορίας. .