Στρατηγικό δόγμα και κουλτούρα: σύγκριση Ισραήλ-Τουρκίας

Abstract

Ένα νέο σχετικά πεδίο έρευνας έχει προστεθεί στην πειθαρχία των Διεθνών Σχέσεων και αφορά στη σύγκριση του στρατηγικού δόγματος και κουλτούρας διαφόρων κρατών, του ενδιαφέροντος της εν λόγω επιστήμης αλλά και διπλωματών, πολιτικών και στρατιωτικών εφόσον ασκούν εξωτερική πολιτική. Στο πλαίσιο αυτό, η μελέτη της περίπτωσης του Ισραήλ και της Τουρκίας φωτίζει πτυχές της στρατηγικής τους κουλτούρας, που είναι έννοια ευρύτερη του στρατηγικού δόγματος και το περιλαμβάνει, ενώ εξυπηρετεί και στην πρόβλεψη της διεθνοπολιτικής τους συμπεριφοράς, παράγοντας αξία για την Ελλάδα και την εξωτερική της πολιτική. Οι παράγοντες που διαμορφώνουν ή επηρεάζουν τη στρατηγική κουλτούρα έχουν να κάνουν στο πλείστο των περιπτώσεων με ιστορικές καταβολές, γεωγραφία, διεθνοσυστημικές αλλαγές, πιέσεις από μεγάλες δυνάμεις ή από την εσωτερική/εξωτερική κοινή γνώμη και από την κρατούσα αντίληψη για την εθνική ασφάλεια. Όσον αφορά στο Ισραήλ, η στρατηγική του κουλτούρα υποδεικνύει την προστασία της εδαφικής του ακεραιότητας με κάθε μέσο, ακόμα και επιθετικού χαρακτήρα, χωρίς να αμφισβητεί το status quo της ευρύτερης περιοχής και επιδιώκοντας περιφερειακή συνεργασία σε αμυντικά και ενεργειακά θέματα. Η Τουρκία αντίθετα, έχει υιοθετήσει μία στρατηγική κουλτούρα αναθεωρητικής φύσεως, στροφής στο νέο-Οθωμανισμό, συντηρητισμό και ταυτόχρονης απομάκρυνσης - ανεξαρτητοποίησης από τη Δύση. Η εμπλοκή της σε πολλαπλά μέτωπα και η εθνικιστική ρητορική της σε εσωτερικό - εξωτερικό, καταδεικνύουν μία αναζήτηση παγκόσμιου ρόλου και ικανοποίησης των πάγιων επεκτατικών της βλέψεων. Η Ελλάδα, αντιμετωπίζοντας τις αυξανόμενες προκλήσεις από την αναθεωρητική γείτονα Τουρκία, είναι επιτακτική ανάγκη να διαμορφώσει εκ νέου τη στρατηγική της κουλτούρα και να αναπροσαρμόσει την εξωτερική της πολιτική προς όφελος της εθνικής της ασφάλειας.