Μια εμπειρική μελέτη της συνειδητοποίησης του εαυτού, της ψυχολογικής ενδυνάμωσης και της σχέσης τους με την κοινωνική συμπεριφορά σε μαθητές με και χωρίς δυσκολίες μάθησης.

Abstract

Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στην διερεύνηση των παραγόντων που είναι καθοριστικοί για την ομαλή ψυχοκοινωνική προσαρμογή, τόσο στο σχολικό πλαίσιο, όσο και στη μετέπειτα ζωή του ατόμου ως ενήλικα. Αρκετές μελέτες έχουν ασχοληθεί με την έννοια του αυτοπροσδιορισμού, θεμελιώδη χαρακτηριστικά του οποίου αποτελούν η ψυχολογική ενδυνάμωση και η συνειδητοποίηση του εαυτού (Wehmeyer 1995∙ Wehmeyer & Schwartz, 1998∙ Wehmeyer & Schalock, 2001∙ Καρτασίδου, 2007). Οι κοινωνικές δεξιότητες έχουν επίσης υπάρξει αντικείμενο ερευνών (Danielson & Phelps, 2003∙ Zion & Zenvey, 2006) και πιθανώς συμβάλλουν στην ανάπτυξη του αυτοπροσδιορισμού (Pierson, Carter, Lane & Glaeser, 2008). Ωστόσο, είναι περιορισμένα τα ερευνητικά στοιχεία που εξετάζουν την σχέση ανάμεσα στον αυτοπροσδιορισμό και στις κοινωνικές δεξιότητες και αφορούν κυρίως σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ενήλικες με νοητική αναπηρία. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η διερεύνηση των όποιων διαφορών υπάρχουν μεταξύ 31 μαθητών με δυσκολίες μάθησης και 29 μαθητών χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ως προς τις δυο διαστάσεις του αυτοπροσδιορισμού, (α. Ψυχολογικής Ενδυνάμωσης, β. Συνειδητοποίησης του Εαυτού) και τις τέσσερις διαστάσεις των αναφερόμενων κοινωνικών τους δεξιοτήτων (α. Συνεργατικές Δεξιότητες, β. Ενσυναίσθηση, γ. Οξυθυμία, δ. Πρόκληση Αναστάτωσης). Επιπλέον, εξετάστηκε αν το φύλο και η τάξη φοίτησης άσκησαν επίδραση σε αυτές τις διαστάσεις, καθώς και ο βαθμός συσχέτισης μεταξύ τους. Για το σκοπό αυτό, έγινε χρήση δυο ερωτηματολογίων που εξετάζουν τις αυτοαναφορές των μαθητών όσον αφορά τις αντιλήψεις που έχουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους. Τα ερωτηματολόγια που χορηγήθηκαν στους μαθητές ήταν οι ελληνικές προσαρμογές των ακόλουθων: α. Arc’s Self-Determination Scale (Wehmeyer, 1995) και β. School Social Behavior Scale (Merrell, Sanders & Popinga, 1993). Τα αποτελέσματα έδειξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάμεσα σε μαθητές με και χωρίς δυσκολίες μάθησης στην ψυχολογική ενδυνάμωση και την πρόκληση αναστάτωσης. Επιπλέον, βρέθηκαν επιδράσεις του φύλου στην ενσυναίσθηση, την οξυθυμία, την πρόκληση αναστάτωσης και την ψυχολογική ενδυνάμωση, καθώς και της τάξης φοίτησης στις συνεργατικές δεξιότητες, την πρόκληση αναστάτωσης και την ψυχολογική ενδυνάμωση. Τέλος, αναδείχθηκε η ύπαρξη ισχυρής συσχέτισης ανάμεσα στην ενσυναίσθηση και τη συνειδητοποίηση του εαυτού για τους μαθητές χωρίς δυσκολίες μάθησης.