Η προπαγάνδα από την άποψη του σύγχρονου διεθνούς δικαίου

Abstract

Ως μέσο διαμόρφωσης γνώμης, επηρεασμού συμπεριφοράς και διασποράς πληροφοριών και ιδεών, η διάδοση της προπαγάνδας έχει άμεσες συνέπειες στην παγκόσμια κοινότητα. Η σημασία της συζήτησης για τη νομιμότητα της φύσεως της προπαγάνδας που διασπείρεται είναι μεγάλη, στο μέτρο που η εν λόγω διασπορά μπορεί να καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων συμμετέχουν στο δημόσιο γίγνεσθαι. Η προπαγάνδα εξαπλώνεται ραγδαία σε παγκόσμια κλίμακα μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης, του διαδικτύου και ιδιαίτερα μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βομβαρδίζοντας καθημερινά στοχευμένα ακροατήρια. Κρατικοί φορείς, ιδιωτικοί οργανισμοί και οργανωμένες ομάδες διασκορπίζουν σκοπίμως προπαγανδιστικά μηνύματα σε ευρεία κλίμακα. Αυτή η έκταση της ψηφιακής κυρίως προπαγάνδας που εξαπλώνεται σήμερα, αποτελεί απειλή για τη διεθνή ασφάλεια. Τα κράτη αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις και απειλές δεδομένου ότι είναι ο προφανής στόχος αυτών των εκστρατειών προπαγάνδας, που σκοπό έχουν να αποδυναμώσουν την αξιοπιστία κυβερνήσεων και να θέσουν σε κίνδυνο τα κράτη, τις κρίσιμες υποδομές τους αλλά και τον πληθυσμό τους. Πολλοί παράγοντες περιπλέκουν τις προσπάθειες για την καταπολέμηση της προπαγάνδας και ιδιαίτερα η αδυναμία καθιέρωσης ενός παγκόσμιου συνόλου προτύπων που θα μπορούσαν να καθορίσουν τι αποτελεί, και τι όχι, προπαγάνδα. Αυτό το δίλημμα κατηγοροποίησης και ταξινόμησης της προπαγάνδας ενισχύεται από τα διαφορετικά πολιτιστικά και νομικά πρότυπα που σχετίζονται με ελευθερία του λόγου. Η προστατευόμενη ελευθερία του λόγου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για παράδειγμα, παρουσιάζει διαφορές από την ελευθερία της έκφρασης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε αντίθεση με το περιεχόμενο της τρομοκρατίας ή την παιδική πορνογραφία, που και τα δύο παραβιάζουν κατηγορηματικά και κατάφωρα τις κοινωνικές προδιαγραφές, αλλά και τα εθνικά νομικά συστήματα, η άσκηση κάθε είδους προπαγάνδας εμπίπτει σε μια δύσκολη προς κωδικοποίηση γκρίζα ζώνη. Η διεθνής κοινότητα αντιμετώπισε το ζήτημα της προπαγάνδας διαφορετικά, σε διαφορετικές περιόδους της ιστορίας. Σήμερα σε ένα ευμετάβλητο ποικιλόμορφο διεθνές περιβάλλον όπου οι περιφερειακές εντάσεις, κρίσεις και συγκρούσεις έχουν τη δυναμική να προκαλέσουν ένα παγκόσμιο ντόμινο εξελίξεων η αποτελεσματική αντιμετώπιση της προπαγάνδας μέσα από τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου είναι επιβεβλημένη όσο ποτέ άλλοτε.