Διαδίκτυο, μια κοινωνιολογική προσέγγιση: η εικόνα του διαδικτύου στον ημερήσιο ελληνικό τύπο

Abstract

Το διαδίκτυο, ιδιαίτερα μετά την δεκαετία του 90’, έχει εισβάλει δυναμικά στην ζωή (κυρίως) των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών. Νέες προκλήσεις και ερωτήματα συνδέονται με ένα μεγάλο φάσμα των επιστημών του ανθρώπου. Η έλευση του διαδικτύου τροποποιεί τον τρόπο που επικοινωνούμε, τον τρόπο που συναλλασσόμαστε, το είδος των λύσεων που αναζητούμε σε ατομικά και κοινωνικά προβλήματά μας. Επίσης, διαμορφώνει νέες καταστάσεις, προβλήματα για τα οποία καλούμαστε να βρούμε κανόνες συμπεριφοράς και ίσως νέους ηθικούς και νομικούς κώδικες. Ο Τύπος αποτελεί μια εξαιρετική πηγή στοιχείων ιδιαίτερα σε σχέση με μελέτες ιδεολογίας. Η παρούσα κοινωνιολογική έρευνα επιχειρεί μια Ανάλυση Περιεχομένου σε ένα δείγμα δύο μηνών (Οκτώβριος 2005 & Μάιος 2006) προερχόμενο από τον Ημερήσιο Ελληνικό Τύπο και συγκεκριμένα από τις εφημερίδες Βήμα και Καθημερινή. Στόχος μας είναι η κατανόηση και παρουσίαση των κυρίαρχων αντιλήψεων (κυρίαρχης ιδεολογίας) που συνδέονται με την έλευση του διαδικτύου στην σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Επιχειρούμε να ανακαλύψουμε το «τι πιστεύεται για το διαδίκτυο σήμερα στην Ελλάδα». Μέσα από την έρευνα των 114 συνολικά εντύπων του δείγματός μας, εντοπίσαμε 733 (άμεσες ή έμμεσες) αναφορές (φράσεις ή παραγράφους) στον τύπο και τις κατηγοριοποιήσαμε σε τρεις (3) κύριες και δεκατέσσερις (14) δευτερεύουσες υποκατηγορίες. Ακολούθως, αναλύουμε λεπτομερώς ποσοτικά και ποιοτικά τις παραπάνω κατηγορίες της ανάλυσης περιεχομένου. Επίσης επιχειρούμε συγκρίσεις σε σχέση με τον χρόνο και τα δύο έντυπα. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, επιχειρούμε (σχετικά σύντομα-κωδικοποιημένα, μιας και δεν αποτελεί το επίκεντρο της έρευνά μας) να προσδιορίσουμε τις ρίζες προέλευσης αυτών των αντιλήψεων, να κατανοήσουμε βαθύτερα το «πώς» και το «γιατί». Πως διαμορφώθηκαν αυτές οι αντιλήψεις που συναντήσαμε; Μέσα σε ποιο ιστορικό, κοινωνικό, φιλοσοφικό πλαίσιο; Παράλληλα ασχολούμαστε ως ένα βαθμό με κάποιους προβληματισμούς που αφορούν το παρόν και το μέλλον ζητημάτων που εγείρει η έλευση του διαδικτύου. Δεν διστάζουμε, σε κάποια από τα ζητήματα να παρουσιάσουμε την προσωπική μας θέση και φυσικά την λογική που την συνοδεύει. Τέλος, παραθέτουμε, σχετικά κωδικοποιημένα και συμπυκνωμένα, τα συμπεράσματά μας και παρουσιάζουμε το «τι πιστεύεται τελικά για το διαδίκτυο» σήμερα στον ελληνικό χώρο. Συμπερασματικά, θεωρούμε ότι πραγματοποιήσαμε μια πρωτότυπη εμπειρική έρευνα και παράλληλα καταβάλαμε μια θεωρητική προσπάθεια για την βαθύτερη κατανόηση και ένταξη σε ένα συγκροτημένο πλαίσιο των όσων στοιχείων συναντήσαμε μπροστά μας. Τέλος, παρουσιάζουμε τα συμπεράσματά μας σε δύο κατευθύνσεις. Πρώτο, παραθέτουμε, σχετικά κωδικοποιημένα και συμπυκνωμένα, τα συμπεράσματά μας και παρουσιάζουμε το «τι πιστεύεται τελικά για το διαδίκτυο» σήμερα στον ελληνικό χώρο. Δεύτερο, θεωρούμε ότι η κυρίαρχη ιδεολογία, που πηγάζει από τα ευρήματα της ερευνά μας, έχει βαθιές ιστορικές και φιλοσοφικές ρίζες στην πορεία ανάπτυξης του δυτικού πολιτισμού.

The Internet, especially after the decade of 90’, has entered dynamically in the daily life of contemporary western societies. New challenges and queries have related to a wide range of social sciences. The advent of Internet has altered the way we communicate, the way we are trade, the kind of solutions we are seek for our individual or social problems. Moreover, the advent of Internet forms new situations and problems for which we have to find new rules of behavior and (maybe) new moral and law rules. In addition, Press is an exceptional source of data, especially in relation to ideology research. Our social research attempts a Content Analysis via a collection of two-month sample (October 2005 & May 2006) of two Greek newspapers (VIMA & KATHIMERINH). We have tried to understand and present the dominant perceptions (dominant ideology) related to the impact of Internet into the modern common consciousness. In other words, we have tried to investigate “What exactly is believed today about the Internet, in the Greek society?”. In fact, we have find 114 tabloids and 733 (directly or indirectly) references (phrases or paragraphes) to the term of Internet which finally we categorized in three (3) main categories and 14 (fourteen) subcategories. What’s more, we have performed a quantitative and qualitative analysis to the aforementioned categories, which are stemmed from the Content Analysis. Furthermore, we have attempt comparisons in relation to the factor of time and both of newspapers. Moreover, we have tried to determine the roots from which these ideas (dominant perceptions) are stem. How these perceptions have formed through the time? And, which is the historical, social and philosophical context that contributes to this result? In parallel, we have referred, to a certain extent, to some queries that the advent of Internet arises. In fact, in same cases, we present our personal opinion. Finally, we present our conclusions in two directions. Firstly, we indicate the basic ideas related to the Internet. Secondly, we conclude that the dominant logic, which derives from our research, has deep historical and philosophical roots in relation to the development of the western civilization.