Η συμβολή του τουρισμού στην ανάπτυξη της περιφέρειας ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (δυνατότητες, στρατηγικές επιλογές, προβλέψεις)

Abstract

Η συμβολή του τουρισμού στην ευμάρεια των κατοίκων τουριστικών προορισμών και η περιφερειακή ανάπτυξη, όπου και αν είχαμε τουριστική δραστηριότητα, είναι δεδομένη (Holloway και Plant, 1988). Μετά από περισσότερα από 60 χρόνια τουριστικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, προκύπτουν ορισμένα ερωτήματα όπως: Κάτω από ποιες συνθήκες μπορεί μια περιοχή ν’ αναπτυχθεί τουριστικά; Ποιους τομείς της οικονομικής ζωής επηρεάζει λιγότερο ή περισσότερο ο τουρισμός; Θα έπρεπε να θέσουμε όρια στην τουριστική ανάπτυξη; Αν ναι, ποια θα έπρεπε να είναι αυτά και για ποιους λόγους; Τι πρέπει να θεωρηθεί τουριστικός «πόρος» και μπορούν οι τουριστικοί πόροι μιας περιοχής ν’ αξιοποιηθούν;

Η παρούσα εργασία, χρησιμοποιεί σαν υπόβαθρο την γεωγραφική περιοχή εκείνη που ορίζεται από τα διοικητικά όρια της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (ΠΑΜΘ) και επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα προχωρώντας παράλληλα σε μία εκτεταμένη καταγραφή των οικονομικών δεδομένων της περιοχής, της σημερινής τουριστικής δραστηριότητας στην περιοχή, τις υφιστάμενες τουριστικές υποδομές, αλλά και τις τουριστικές ροές προς την περιοχή, ποσοτικά και ποιοτικά.

Μια σημαντική συμβολή της διατριβής αυτής, είναι ο υπολογισμός της φέρουσας ικανότητας σε τρεις επιλεγμένες περιοχές της ΠΑΜΘ, στην Καβάλα, την Θάσο και την Σαμοθράκη, με την βοήθεια ενός μοντέλου. Το μοντέλο αυτό ενσωματώνει στην κάθε περίπτωση μεταβλητές που προσδιορίζουν στην ιδιαιτερότητα και την φυσιογνωμία του τουριστικού προορισμού και προσδιορίζει συστηματικά – με τις επιθυμητές αποκλίσεις – το όριο της φέρουσας ικανότητας της περιοχής για το μέγεθος και την επέκταση της τουριστικής ανάπτυξης που εκτιμάται ότι είναι η καταλληλότερη. Με βάση το προαναφερόμενο μοντέλο διατυπώνοντας για κάθε ξεχωριστό προορισμό τέσσερις υποθέσεις. Με τον αποκλεισμό τριών εξ’ αυτών, αποδεικνύεται ουσιαστικά από τις τιμές της φέρουσας ικανότητας, ο ενδεικνυόμενος τύπος τουριστικής ανάπτυξης για τον τουρισμό.

Εκτός από την συμβολή της σε καθαρά ακαδημαϊκό επίπεδο, μέσω της καταγραφής δευτερογενών και πρωτογενών στοιχείων και της βιβλιογραφικής ανασκόπησης, η διατριβή έχει πρακτική αξία και σημασία για τους απασχολουμένους με τον τουρισμό, τόσο στο επίπεδο του μάρκετινγκ όσο και του Σχεδιασμού. Πρώτον, η διατριβή πραγματοποιεί μια σειρά αξιολόγησης τουριστικών πόρων που αποτελεί το αρχικό στάδιο στην διαδικασία του τουριστικού Σχεδιασμού (Irish Tourism Board, 1988). Για το μάρκετινγκ, η ποσοτική και ποιοτική αξία των πόρων αυτών προσδιορίζει ουσιαστικά τις αγορές στις οποίες, ο προορισμός οφείλει ν’ απευθυνθεί (Broadbent, 1989). Δεύτερον, τα αποτελέσματα του υπολογισμού της φέρουσας ικανότητας αποτελούν επισης βασικό συστατικό στοιχεία στον σχεδιασμό για την επιλογή καταλληλότερου σεναρίου τουριστικής ανάπτυξης, ποιο είναι όμως το «καταλληλότερο σενάριο»; Η τελική απάντηση θα προκύψει από τον διάλογο των σχεδιαστών τουριστικής ανάπτυξης με το μάρκετινγκ, που θα διακρίνει τια δυνατότητες προώθησης παρομοίων τουριστικών προϊόντων στην αγορά. Τρίτον, η διατριβή υποδεικνύει κατηγορίες ζωνών τουριστικής ανάπτυξης στην ΠΑΜΘ. Η καηγοριοποίηση αυτή προέκυψε από την εφαρμογή πρωτότυπης αξιολόγησης συγκεκριμένων παραμέτρων, που μπορεί με μεγάλη επιτυχία να χρησιμοποθεί και σε άλλες περιοχές – με διαφορετική έστω φυσιογνωμία – και αυτό, με σημαντικό όφελος στη διαδικασία του Σχεδιασμού.

Συζητώντας τα θεωρητικά και πρακτικά αυτά θέματα, με εφαρμογή στην ΠΑΜΘ, η διατριβή αυτή συμβολή ουσιαστικά τόσο στην ακαδημαϊκή κοινότητα, όσο και στους πρακτικούς εφαρμογείς του τουρισμού.

The contribution of tourism to the economic wealth of the inhabitants of tourism destinations and the regional development, wherever it took place, is given (Holloway και Plant, 1988). After more than 60 years of intensive tourism activity in Greece, questions are arising: Under which conditions can a region develop to become a tourism destination? Which aspects of a region’s economic life are to a bigger or lesser extent affected by the tourism activity? Are any limits to be imposed on the tourism development? If yes, what kind of limits and for which reasons? What is a tourism “resource” and how can a region’s tourism resources be evaluated?

The present study uses the geographical region deliminated by the administrative boundaries of the Eastern Macedonia and Thrace Region (REMT) as a canvas and attempts to give answers to the questions above, by proceeding in parallel to an extensive listing of economic and social data related to the region. Also, the tourist activity, the existing tourist infrastructure along with the tourist flows to the region, in terms of quantiy and quality are examined.

A major contribution of this study, is the calculation of the carrying capacity limits of three regions in the REMT, namely Kavala city, Thassos island and Samothraki island, applying a specially developed model. This model is, in every specific case, incorporating variables that are inherent to the peculiarities and the general physiognomy of the tourism destination. The model also systematically determinates – considering the desired deviations – the limits of the region’s carrying capacity in relation to the tourism development’s volume and extent that is whether to be considered as the most appropriate for the case.

Based on the above model, four pertinent hypotheses are initially formulated. Finally, only one of these is supported for each case indicating – through the compute carrying capacity values – the suggestion for te specific model of tourism development for each reagion to be adopted.

Apart from this contribution to the authentic literature, along with the gathering of primary and secondary data, the study is of practical sugnificance to tourism marketers and planners (Irish Tourism Board, 1988). First, the study proceeds to a number of assessments of tourism resources for regions in the REMT, this assessment is one of the initial stages in the tourism planning. For the marketers the qualitative and quantitive values of those resources essentially indicate the type of markets that the final tourism product is to be addressed to. Secondly, the results of the carrying capacity calculation are consisting also an important element for the planning of the region based on the selection of the “most appropriate” tourist development scenario. The final answer will be the outcome of the dialogue between planners and the marketers which will foresee the prospects for the future course of a tourism product to the actual and potential tourism markets. Third, the study indicates specific categories of tourism development zones in the REMT. This categorization is the product of the application of the original valorization of concrete parameters that are easily to be applied with great success to other regions as well, even regions of different characteristics. This is consequently an important contribution to a planner’s duty.

In addressing these theoretical and practical questions the study makes a reliable contribution to both the academic community, as well as to the practitioners in the field.