Απόψεις εκπαιδευτών/τριών ενηλίκων που διδάσκουν σε σχολεία δεύτερης ευκαιρίας (Σ.Δ.Ε.) εντός σωφρονιστικών καταστημάτων (Σ.Κ.) σχετικά με την αποτελεσματικότητα, την επαγγελματική τους ικανοποίηση και τους παράγοντες που επηρεάζουν τους εκπαιδευτικούς στόχους

Abstract

Η παρούσα ποιοτική έρευνα έχει ως σκοπό να προβάλει τις απόψεις εκπαιδευτικών που εργάζονται σε σχολεία δεύτερης ευκαιρίας (Σ.Δ.Ε.) εντός σωφρονιστικών καταστημάτων (Σ.Κ.) για ζητήματα που συνδέονται αφενός με τον εκπαιδευτικό τους ρόλο, δηλαδή αυτόν του εκπαιδευτή ενηλίκων στον χώρο των φυλακών και αφετέρου με την επαγγελματική τους παρουσία. Ειδικότερα, οι εκπαιδευτικοί αναφέρθηκαν σε θεματικές που αφορούν τα στοιχεία εκείνα που μπορούν να καταστήσουν το έργο τους αποτελεσματικό, τις μεταβλητές της εργασίας τους που είναι ικανές να επηρεάσουν την επαγγελματική τους ικανοποίηση και τους παράγοντες που λειτουργούν σαν εμπόδια προς την επίτευξη των εκπαιδευτικών τους στόχων. Για τις ανάγκες της έρευνας, επιλέχθηκε η ποιοτική προσέγγιση, με τη διεξαγωγή 13 ημιδομημένων συνεντεύξεων, στις οποίες συμμετείχαν αποκλειστικά εν ενεργεία εκπαιδευτές και εκπαιδεύτριες ενηλίκων σε Σ.Δ.Ε. Σ.Κ., τα οποία κατανέμονται γεωγραφικά σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, ενώ για την επεξεργασία των δεδομένων ακολουθήθηκε η μέθοδος της ανάλυσης περιεχομένου. Τα αποτελέσματα της έρευνας ανέδειξαν πως οι εκπαιδευτικοί των Σ.Δ.Ε. σε Σ.Κ., θεωρούν πως το έργο τους δύναται να καταστεί αποτελεσματικό μέσω: της εφαρμογής ενεργητικών μεθόδων διδασκαλίας από τους ίδιους, της προσαρμογής των θεματικών και του διδακτικού υλικού στις ατομικές και ομαδικές ανάγκες των έγκλειστων-εκπαιδευόμενων, της δια μόρφωσης από τους εκπαιδευτικούς ενός κλίματος που επιτρέπει στους μαθητές να επικοινωνήσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, της συμμετοχής τους σε επιμορφωτικά προγράμματα που λειτουργούν βελτιωτικά ως προς την επαγγελματική και εκπαιδευτική τους ιδιότητα, της εξασφάλισης ψυχικής/ψυχολογικής ενδυνάμωσης των εκπαιδευόμενων και της ταυτόχρονης ανάπτυξης των γνωστικών και των κοινωνικών τους δεξιοτήτων, της προσέγγισης των κρατούμενων με πρακτικές που συνάδουν με τις ανθρωπιστικές ιδέες και αξίες, καθώς και της θέσπισης ορίων από τους εκπαιδευτές και τις εκπαιδεύτριες. Όσον αφορά τις μεταβλητές που είναι ικανές να επηρεάσουν το εάν λαμβάνουν και σε τι βαθμό, ή με τι πρόσημο, ικανοποίηση από το επάγγελμα τους, οι εκπαιδευτές/τριες αναφέρθηκαν στην ποιότητα που χαρακτηρίζει τις σχέσεις που αναπτύσσουν με τους κρατούμενους-εκπαιδευόμενους και με τους/τις συναδέλφους/ισσές τους, στο επίπεδο που παρουσιάζουν οι εγκαταστάσεις και οι υλικοτεχνικές υποδομές των Σ.Δ.Ε., στο εάν και κατά πόσο συμβάλουν στη μείωση της υποτροπής που παρουσιάζουν οι απόφοιτοι από τα Σ.Δ.Ε. και στο εάν μέσω του ρόλου τους επιτυγχάνουν να εξελιχθούν και να βελτιωθούν σε προσωπικό επίπεδο. Τέλος, αναφορικά με τους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την επίτευξη των εκπαιδευτικών τους στόχων, οι εκπαιδευτικοί με τις απαντήσεις τους διαμόρφωσαν τρεις κατηγορίες και έκαναν λόγο για εμπόδια που πηγάζουν από τους κρατούμενους, από τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των σωφρονιστικών καταστημάτων, ενώ δεν παρέλειψαν να σημειώσουν πως διάφορες συμπεριφορές που υιοθετούν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί μπορούν ενίοτε να δράσουν εξίσου παρεμποδιστικά.