Διερεύνηση των αντιλήψεων των παιδιών προσχολικής ηλικίας αναφορικά με τον θάνατο: διεξαγωγή ποιοτικής έρευνας σε μαθητές νηπιαγωγείου

Abstract

Η κατανόηση του θανάτου από τα παιδιά ενδέχεται να επηρεάσει τη συναισθηματική και ψυχολογική τους ευεξία, καθώς και την ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν την απώλεια και τη θλίψη. Εξαιτίας της εξέχουσας σημασίας στην ανάπτυξή τους και στη ζωή εν γένει, στόχος της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση των αντιλήψεων και των αναπαραστάσεων των παιδιών προσχολικής ηλικίας, οι προϋπάρχουσες γνώσεις τους, καθώς και τα συναισθήματά τους αναφορικά με το θέμα του θανάτου, την έννοια του θανάτου και τις διαστάσεις του. Η ποιοτική ανάλυση που έλαβε χώρα σε δείγμα παιδιών προσχολικής ηλικίας υπέδειξε 5 θέματα: 1) Μη λειτουργικότητα (non-functionality) 2) Αιτιότητα (causality) 3) Μη αναστρεψιμότητα (irreversibility) 4) Καθολικότητα (universality) και 5) Συναισθήματα. Πιο αναλυτικά, για τη διάσταση της μη λειτουργικότητας (non-functionality) τα παιδιά θεωρούν πως δεν υπάρχει κινητικότητα, αλλά εντοπίστηκαν και αντιλήψεις πως οι νεκροί κινούνται. Ακολούθως, για την Αιτιότητα (causality) του θανάτου, τα παιδιά θεωρούν πως η ηλικία, η ασθένεια και τα ατυχήματα ευθύνοται για τον θάνατο, ενώ για τη μη αναστρεψιμότητα (irreversibility) τα παιδιά απέδωσαν στην έννοια του θανάτου κυρίως «Μη Αναστρέψιμες εξηγήσεις». Επιπροσθέτως, όσον αφορά τη διάσταση της Καθολικότητας (universality) τα παιδιά έδωσαν Αποκλειστική εξήγηση θανάτου και κάποια άλλα, Καθολική εξήγηση θανάτου, όπως υπήρξαν και παιδιά τα οποία εξέφρασαν πνευματικές εξηγήσεις για τη μεταθανάτια ζωή. Επίσης, αναφορικά με τα συναισθήματα, τα κυρίαρχα συναισθήματα που εξέφρασαν τα παιδιά γύρω από την έννοια του θανάτου είναι η λύπη, η στεναχώρια και ο φόβος αποχωρισμού. Τέλος, τα παιδιά είναι πρόθυμα να συμπαρασταθούν και να στηρίξουν φίλο/η που βιώνει θάνατο δικού του ανθρώπου, επιδεικνύοντας μια σύνθετη και πολυδιάστατη αντίληψη για τον θάνατο, η οποία περιλαμβάνει στοιχεία φόβου, απορίας, γαλήνης και ελπίδας.