Η συμβολή των μουσικών του δρόμου στη ζωή της πόλης: μία εθνογραφική προσέγγιση στο σύγχρονο αστικό ηχοτοπίο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης

Abstract

Η μουσική του δρόμου (busking) ήταν διαρκώς παρούσα στα ηχητικά τοπία της καθημερινής ζωής ήδη από την αρχαιότητα. Στόχος της παρούσας έρευνας είναι να αναδείξω μέσα από τις ιστορίες των μουσικών με τους οποίους συνομίλησα, τη δική τους ματιά σε σχέση με τα όσα διαδραματίζονται κατά τη μουσική επιτέλεση στο δρόμο, καθώς και τις ιδιαίτερες σχέσεις που δημιουργούνται με τους κατοίκους της πόλης, σε δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας, την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Επιπλέον, εξετάζω το βαθμό που η μουσική του δρόμου μπορεί να επηρεάσει τις αντιλήψεις των ανθρώπων για την ποιότητα του δημόσιου χώρου και του αστικού τοπίου. Το δείγμα αποτέλεσαν 14 μουσικοί του δρόμου (7 στην Αθήνα και 7 στη Θεσσαλονίκη), από τους οποίους οι 7 εμφανίζονται ως μονάδες στο δρόμο, ενώ οι υπόλοιποι 7 δρουν ως ή συμμετέχουν σε σχήματα. Η μεθοδολογία βασίστηκε στην επιτόπια έρευνα, ενώ ως ερευνητικά εργαλεία επέλεξα τη συμμετοχική παρατήρηση, τις σημειώσεις πεδίου και τις ημιδομημένες συνεντεύξεις. Η κύρια συμβολή της παρούσας εργασίας είναι η ανθρωποκεντρική, κοινωνικοπολιτική και πολιτισμική της διάσταση, ενώ αποτελεί την πρώτη εθνογραφική έρευνα επάνω στις μουσικές παραστάσεις δρόμου στην πόλη της Αθήνας. Τα κύρια ευρήματα έδειξαν ότι η μουσική του δρόμου καθιστά τους δημόσιους χώρους αυθόρμητους χώρους αναψυχής, όπου οι συμμετέχοντες (μουσικοί και κοινό) δημιουργούν μία χωρική εμπειρία αληθινής αναδημιουργίας του δημόσιου χώρου. Το busking βοηθάει όχι μόνο στην αναθεώρηση της αισθητικής αντίληψης του δημόσιου χώρου, αλλά και στον επαναπροσδιορισμό του βαθμού και του τρόπου οικειοποίησής του από τους πολίτες. Μέσω των μουσικών παραστάσεων δρόμου ενισχύεται η αυθόρμητη κοινωνική αλληλεπίδραση, αναπτύσσονται οι ανθρώπινες επαφές και προάγονται οι κοινωνικές σχέσεις, ενώ παρέχεται σε όλους το δικαίωμα της ελεύθερης, ισότιμης και αδιαμεσολάβητης πρόσβασης στην τέχνη και την ψυχαγωγία.