Γυναικεία Ηγεσία. Οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών για το ρόλο και οι απόψεις των διευθυντών/τριών για τη διάκριση των δύο φύλων

Abstract

Στο θεωρικό κομμάτι της εργασίας παρουσιάζονται η έννοια της Διά Βίου Μάθησης, τα κίνητρα και τα εμπόδια που επηρεάζουν τη μη συμμετοχή των γυναικών σε αυτή τη διαδικασία αυτοβελτίωσης. Αναφέρονται οι έννοιες της εκπαιδευτικής διοίκησης, οι θεωρίες διοίκησης, ο ρόλος και τα καθήκοντα του Διευθυντή/τριας στο Δημοτικό Σχολείο. Αναλύονται τα διαφορετικά στυλ ηγεσίας, οι διαφορές μεταξύ διοίκησης και ηγεσίας, καθώς και οι δυσκολίες και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες εκπαιδευτικοί στην προσπάθειά τους να εξελιχθούν επαγγελματικά στον χώρο της εκπαίδευσης. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθούν μέσω της ποσοτικής έρευνας οι απόψεις των εκπαιδευτικών που υπηρετούν σήμερα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση σε επτά νομούς της Ελλάδας για τα διαφορετικά στυλ ηγεσίας και τις διαφορές μεταξύ των Διευθυντών/τριών. Να διερευνηθεί πόσο επηρεάζεται η αποτελεσματική ηγεσία από το φύλο του σχολικού ηγέτη. Μέσω της ποιοτικής έρευνας προσπαθήσαμε να καταγράψουμε τις αντιλήψεις των Διευθυντών/τριών σχετικά με τις διαφορές των δύο φύλων, τα στερεότυπα, τα εμπόδια της γυναικείας ηγεσίας και τις έμφυλες διακρίσεις στην Εκπαιδευτική Ηγεσία και αν οι γυναίκες είναι το ίδιο ικανές να διοικήσουν μία σχολική μονάδα. Επιλέχθηκε η ποσοτική έρευνα, η οποία έγινε η στατιστική ανάλυση με τη μέθοδο ανάλυσης του Jamovi και χρησιμοποιήθηκε το Πολυπαραγοντικό Ερωτηματολόγιο Multifactor Leadership Questionnaire-MLQ Form-5x των Bass&Avolio (2004). Στην ποιοτική έρευνα αξιοποιήθηκε η «ανάλυση περιεχομένου» ως μέθοδος συλλογής και ανάλυσης των δεδομένων σε ημιδομημένη συνέντευξη. Το δείγμα της ποσοτικής έρευνας αποτελείται από 100 εκπαιδευτικούς που έχουν Διευθυντή και 100 εκπαιδευτικούς που έχουν Διευθύντρια στο σχολείο που υπηρετούν και επιλέχθηκε η μη στρωματοποιημένη δειγματοληψία. Στην ποιοτική έρευνα το δείγμα αποτελείται από 6 άντρες και 6 γυναίκες Διευθυντές/τριες που υπηρετούν στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Δυτικής Θεσσαλονίκης. Η ποσοτική έρευνα έδειξε ότι ο γυναίκες Διευθύντριες ακολουθούν τη Μετασχηματιστική και Συναλλακτική ηγεσία, με υψηλότερες τιμές στην Μετασχηματιστική ηγεσία, ειδικότερα στην Εξατομικευμένη επιρροή - συμπεριφορά, στην Εξιδανικευμένη επιρροή, στην Εμψυχωτική κινητοποίηση, στην Διανοητική διέγερση, στην Εξατομικευμένη εξέταση, ενώ στην Συναλλακτική ηγεσία σημειώνονται επίσης υψηλότερες τιμές στην Έκτακτη αμοιβή και στην Ενεργητική διαχείριση. Ανάλογες υψηλές τιμές παρουσιάζουν οι Διευθύντριες στην Έξτρα προσπάθεια, στην Αποτελεσματικότητα και στην Ικανοποίηση. Χαμηλότερες τιμές παρουσιάζουν στην Παθητική διαχείριση και στην Παθητική προς αποφυγή Ηγεσία, ενώ υψηλότερες τιμές παρουσιάζονται στους Διευθυντές στην Παθητική διαχείριση. Η ποιοτική έρευνα έδειξε ότι διαφέρουν τα δύο φύλα στα στυλ ηγεσίας και στον τρόπο που διοικούν μια σχολική μονάδα. Η πλειοψηφία πιστεύει ότι επηρεάζονται οι εκπαιδευτικοί από το φύλο του Διευθυντή/τριας. Θεωρούν ότι υπάρχουν ίσες ευκαιρίες μεταξύ αντρών και γυναικών στη διεκδίκηση μιας διευθυντικής θέσης, αναφέρουν επίσης ότι δεν είναι σίγουροι αν επηρεάζονται τα Συμβούλια Επιλογής Διευθυντών/τριών από το φύλο. Ευελπιστούν ότι θα αυξηθεί το ποσοστό των Διευθυντριών στη σχολική ηγεσία, αλλά θεωρούν ότι υπάρχουν εμπόδια στη γυναικεία ηγεσία, με κυρίαρχο αυτό της οικογένειας, ενώ τονίζεται και ο πολυδιάστατος ρόλος της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία. Ταυτόχρονα οι Διευθυντές και οι Διευθύντριες στην πλειοψηφία τους θεωρούν ικανό το αντίθετο φύλο να διοικήσει τη σχολική τους μονάδα και δηλώνουν ότι θα τον/την βοηθήσουν στη νέα αυτή θέση. Καταθέτουν επίσης ότι το φύλο δεν παίζει σημαντικό ρόλο στην καταλληλότητα της θέσης, αλλά είναι θέμα χαρακτήρα και προσωπικότητας του ατόμου, ενώ καταλήγουν ότι και σήμερα υπάρχουν στερεότυπα που επηρεάζουν την εκπαιδευτική κοινότητα στο θέμα της σχολικής ηγεσίας. Λέξεις κλειδιά: διοίκηση και ηγεσία, στυλ ηγεσίας, γυναικεία ηγεσία, εμπόδια, εκπαιδευτικοί, Διευθυντές/τριες, Δημοτικό Σχολείο, φύλο, ποσοτική έρευνα, Jamovi, ποιοτική έρευνα, ανάλυση περιεχομένου

In the theoretical part of the work, the concept of Lifelong Learning, the motivations and the obstacles that affect the non-participation of women in this self-improvement process are presented. The concepts of educational administration, management theories, the role and duties of the Principal in the Primary School are mentioned. The different leadership styles, the differences between management and leadership, as well as the difficulties and obstacles faced by female teachers in their efforts to develop professionally in the field of education are analyze. The purpose of this paper is to investigate through quantitative research the opinions of teachers currently serving in Primary Education in seven prefectures of Greece on the different leadership styles and the differences between Principals. To investigate how effective leadership is affected by the gender of the school leader. Through qualitative research, we tried to capture the perceptions of Principals regarding gender differences, stereotypes, barriers to female leadership and gender discrimination in Educational Leadership and whether they believe that women are equally capable of managing a school unit. Quantitative research was chosen, the statistical analysis was done with the jamovi analysis method and the Multifactor Leadership Questionnaire-MLQ Form-5x of Bass &Avolio (2004) was used. The qualitative research used "content analysis" as a method of collecting and analyzing data in a semi-structured interview. The sample of the quantitative research consists of 100 teachers who have a Principal man and 100 teachers who have a Principal woman in the school they serve and non-stratified sampling was chosen. In the qualitative research, the sample consists of 6 male and 6 female Principals who serve in the Primary Education of Western Thessaloniki. The quantitative research showed that female directors follow Transformational and Transactional leadership, with higher values in Transformational leadership, especially in Individualized influence - behavior, in Idealized influence, in Emotional mobilization, in Intellectual stimulation, in Individualized consideration, while in Transactional leadership there are also higher rates in Contingency pay and Active management. Female Directors show correspondingly high values in Extra Effort, Efficiency and Satisfaction. Lower prices present in Passive management and Passive Avoidant Leadership, while higher values are presented in Managers in Passive management. The quantitative research was selected, the statistical analysis was done with the jamovi analysis method and the Multifactor Leadership Questionnaire-MLQ Form-5x of Bass & Avolio (2004) was used. The qualitative research used "content analysis" as a method of collecting and analyzing data in a semi-structured interview. The sample of the quantitative research consists of 100 teachers who have a Principal and 100 teachers who have a Principal in the school they serve and non-stratified sampling was chosen. In the qualitative research, the sample consists of 6 male and 6 female Principals who serve in the Primary Education of Western Thessaloniki. Qualitative research has shown that the two genders differ in their leadership styles and the way they manage a school unit. The majority believe that teachers are influenced by the gender of the Principal. They consider that there are equal opportunities between men and women in claiming a managerial position and they are not sure if the Boards of Directors Selection are influenced by gender. They hope that the percentage of female principals in school leadership will increase, but they believe that there are obstacles to female leadership, with the dominate one being that of the family, while the multidimensional role of women in Greek society is also emphasized. At the same time, the majority of Principals consider the opposite sex capable of managing their school unit and declare that they will help him/her in this new position. They also state that gender does not play an important role in the suitability of the position, but is a matter of character and personality of the individual, while they conclude that even today there are stereotypes that influence the educational community in the matter of school leadership.

Key words: administration and leadership, leadership style, female leadership, barriers, teachers, Principals, Elementary School, gender, quantitative research, Jamovi, qualitative research, content analysis