Η επίδραση της ενσωμάτωσης της κίνησης εντός της σχολικής αίθουσας στην ακαδημαϊκή επίδοση των μαθητών με αναπηρίες ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες - Μια επικαιροποιημένη βιβλιογραφική ανασκόπηση.

Abstract

Θεωρητικό υπόβαθρο: Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία τα προγράμματα κίνησης μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη βελτίωση του τρόπου ζωής των παιδιών με ειδικές ανάγκες, βελτιώνοντας τόσο την ικανότητα στις αδρές κινητικές δεξιότητες, όσο και τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις. Επιπλέον, βοηθούν στην βελτίωση της εικόνας αυτοεκτίμησης και τις κοινωνικές δεξιότητες.

Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να αναδειχθεί αν υπάρχει ευνοϊκή συσχέτιση μεταξύ κίνησης και ακαδημαϊκής επίδοσης, στους μαθητές με αναπηρίες ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Τα ερευνητικά ερωτήματα που τίθενται για τον τομέα της ακαδημαϊκής επίδοσης είναι α) η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων ενσωμάτωσης της κίνησης β) τα προβλήματα ή οι περιορισμοί που ανακύπτουν από την εφαρμογή της ενσώματης κίνησης μέσα στο σχολικό πλαίσιο και γ) αν και κατά πόσο αυτό το θέμα επιμερίζεται διαφορετικά για κάθε εκπαιδευτική ανάγκη.

Μέθοδος: Προς επίτευξη του ερευνητικού μας στόχου θα πραγματοποιήσουμε μια επικαιροποιημένη βιβλιογραφική ανασκόπηση. Η αναζήτηση του βιβλιογραφικού υλικού πραγματοποιήθηκε με δεδομένα τα οποία συλλέχθηκαν από τις βάσεις δεδομένων του Google Scholar, PubMed, ScienceDirect. Επιπλέον, προκειμένου να αναπτυχθούν ερευνητικά ερωτήματα για την εμπεριστατωμένη πρακτική βασισμένη σε στοιχεία [evidence-based], εφαρμόζοντας τα πλαίσια PRISMA και PICOS. Συνολικά 16 αρθρογραφίες πληρούσαν πλήρως τα κριτήρια και συμπεριλήφθηκαν στην παρούσα ανασκόπηση.

Αποτελέσματα: Προς κάλυψη των ερευνητικών μας ερωτημάτων, αυτό που παρουσιάστηκε στη διεθνή βιβλιογραφία είναι πως τα γνωστικά οφέλη μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε 5 τομείς. Αυτούς της προσοχής, της μνήμης (βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη), της λεκτικής ευχέρειας, του συντονισμού κίνησης (αντιληπτικά) και της διάθεσης/συμπεριφοράς. Πιο συγκεκριμένα, η ενσωμάτωση της κίνησης βοηθάει στη βελτίωση της προσοχής (εστίαση και συντήρηση), μνήμης (κωδικοποίησης, οπτική/ακουστική), της συγκέντρωσης, στην επίτευξη των μαθησιακών στόχων (εκμάθησης νέου υλικού/πληροφοριών), στη λεκτική (εννοιολογικό πλαίσιο) και μη λεκτική ευχέρεια, ενώ όταν συνδυάζεται με τη συμμετοχή και άλλων παιδιών (ειδικά παιδιών χωρίς μαθησιακές ανάγκες) βελτιώνονται και οι δεξιότητες ανάπτυξης διαπροσωπικών σχέσεων και αυτοεκτίμησης. Επίσης, αναφέρονται δύο βασικοί παράγοντες διευκόλυνσης και εμποδίων/φραγμών για την ένταξη των προγραμμάτων κίνησης στα σχολεία, οι οποίοι σχετίζονται (α) είτε με τους θεσμικούς παράγοντες (π.χ. διοικητική υποστήριξη, πόρους), (β) είτε με τους ενδοπροσωπικούς παράγοντες (π.χ. εμπιστοσύνη των εκπαιδευτικών, ευκολία εφαρμογής). Ολοκληρώνοντας, κατηγοριοποιούνται τόσο τα ελλείμματα, όσο και τα δυνητικά οφέλη που αντλούνται μέσω των προγραμμάτων κίνησης, με βάση την εξατομικευμένη διάγνωση και συμπτωματολογία της εκάστοτε πάθησης.

Συμπεράσματα: Εν κατακλείδι, σύμφωνα με τα στοιχεία της παρούσας ανασκόπησης μπορούμε να υποστηρίξουμε το θετικό χαρακτήρα της ενσωμάτωσης της κίνησης στο σχολικό περιβάλλον για παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες και/ή αναπηρίες, ωστόσο σημαντική είναι η υποστήριξη που χρειάζεται αυτό το εγχείρημα από τους εμπλεκόμενους φορείς (κράτος, σχολείο), αλλά και την ίδια την οικογένεια. Περαιτέρω μελέτη χρειάζεται, έτσι ώστε να διαμορφωθούν συγκεκριμένες εξατομικευμένες κατευθυντήριες προσεγγίσεις και να διερευνηθεί εις βάθος ένα πολύ ισχυρό δυνητικά εργαλείο μάθησης.