Η συναισθηματική εργασία και η επαγγελματική εξουθένωση εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Abstract

Ο όρος «συναισθηματική εργασία» (Emotional Labor) αναφέρεται στη διαδικασία διαχείρισης των συναισθημάτων από το άτομο. Κατά τη διαδικασία αυτή το άτομο ωθείται είτε καταστέλλει είτε καταπνίξει τα πραγματικά του συναισθήματα, προβάλλοντας τα συναισθήματα που του επιτάσσει το εργασιακό του περιβάλλον, ώστε να επιτευχθούν οι οργανωσιακοί στόχοι αποτελεσματικότερα (Hochschild, 1983). Αυτή η διαχείριση των συναισθημάτων επιτυγχάνεται με τη χρήση στρατηγικών, όπως η βίωση φυσικών συναισθημάτων, η επιφανειακή δράση και η βαθιά δράση. Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας είναι η διερεύνηση του φαινομένου αυτού στο επάγγελμα των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και η σχέση του με την επαγγελματική εξουθένωσή τους. Για τη διεξαγωγή της έρευνας χρησιμοποιήθηκε ένα πακέτο ερωτηματολογίων το οποίο χωρίζεται σε τρεις ενότητες. Η πρώτη ενότητα περιέχει γενικές ερωτήσεις δημογραφικών στοιχείων, η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει το ερωτηματολόγιο “Emotion Labor Strategies” (Diefendorff et al. 2005) που μελετά τη συναισθηματική εργασία και η τρίτη ενότητα περιέχει την κλίμακα Maslach Burnout Inventory-Educators Survey (M.B.I.- E.S), των Maslach, Jackson και Schwab (1996) που αναφέρεται στο φαινόμενο της επαγγελματικής εξουθένωσης. Το δείγμα που πήρε μέρος στην έρευνα αποτελείται από 151 εκπαιδευτικούς δημοτικής εκπαίδευσης από διάφορα σχολεία της Ελλάδας με την πλειοψηφία να είναι γυναίκες. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στην έρευνα φαίνεται ότι προτιμούν να χρησιμοποιούν σε μεγαλύτερο βαθμό τα φυσικά τους συναισθήματα στην εργασία τους και σε μικρότερο βαθμό τις στρατηγικές της βαθιάς και της επιφανειακής δράσης. Ακόμη, το επίπεδο της επαγγελματικής εξουθένωσης των εκπαιδευτικών κυμαίνεται σε μέτρια προς χαμηλά επίπεδα. Τέλος, βρέθηκε ότι η στρατηγική της επιφανειακής παρουσιάζει μέτρια θετική συσχέτιση με τις διαστάσεις της Συναισθηματικής Εξάντλησης και της Αποπροσωποποίησης της Επαγγελματικής Εξουθένωσης και χαμηλή αρνητική συσχέτιση με τη διάσταση των Προσωπικών Επιτευγμάτων. Παρομοίως, η στρατηγική της βαθιάς δράσης παρουσιάζει χαμηλή θετική συσχέτιση με τη διάσταση της Συναισθηματικής Εξάντλησης, μέτρια θετική με τη διάσταση της Αποπροσωποποίησης και χαμηλή αρνητική με τη διάσταση των προσωπικών επιτευγμάτων. Αντιθέτως, η στρατηγική των φυσικών συναισθημάτων παρουσίασε χαμηλή αρνητική συσχέτιση με τη διάσταση της Συναισθηματικής Εξάντλησης, μέτρια αρνητική συσχέτιση με τη διάσταση της Αποπροσωποποίησης και μέτρια θετική συσχέτιση με τη διάσταση των Προσωπικών Επιτευγμάτων.