Εξωτερική πολιτική και διεθνείς σχέσεις χωρών του παγκόσμιου νότου: Αίγυπτος

Abstract

Ο όρος «Παγκόσμιος Νότος» αναφέρεται σε χώρες που ανήκουν στις περιοχές της Ασίας, της Αφρικής αλλά και της Λατινικής Αμερικής και της Ωκεανίας. Η έννοια του «Παγκόσμιου Νότου» εμφανίστηκε μετά το τέλος του «Ψυχρού Πολέμου», σε μια προσπάθεια να αντικαταστήσει τον προηγούμενο χαρακτηρισμό χωρών που βρισκόταν ακόμη στο στάδιο της ανάπτυξης, σε σύγκριση με τις δυτικές κοινωνίες. Αποτελεί τον διάδοχο της ξεπερασμένης πλέον έννοιας του «Τρίτου Κόσμου». Η αλλαγή όμως της χρησιμοποιούμενης γλώσσας δεν αλλάζει και την ουσία του ορισμού. Απλά φαίνεται να σηματοδοτεί μια διαφορετική ιδεολογική και πολιτική προσέγγιση στις νεοαναδυόμενες μορφές διενέξεων μεταξύ των δρώντων του διεθνούς συστήματος, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Στην ουσία η υιοθέτηση του όρου αποτελεί μια μεταστροφή στον τρόπο αντίληψης των σχέσεων μεταξύ βορρά και νότου, μετααποικιακά, και πλέον με όρους γεωπολιτικής και ισχύος. Το πρώτο τμήμα της εργασίας εξετάζει τα χαρακτηριστικά των χωρών του «Παγκοσμίου Νότου» ως προς τις διεθνείς σχέσεις σε θεωρητικό επίπεδο. Η εξωτερική πολιτική της Αιγύπτου, από την εποχή Νάσερ μέχρι σήμερα, είναι το αντικείμενο της υπόλοιπης εργασίας και πώς χρησιμοποιήθηκε αυτή είτε για να ενισχύσει την εσωτερική ισχύ και την ασφάλεια του καθεστώτος είτε για να διατηρήσει την θέση της Αιγύπτου στο διεθνές σύστημα. Επιπλέον, αναλύεται η εξέλιξη και οι προσαρμοστικές κινήσεις που έγιναν από την αιγυπτιακή εξωτερική πολιτική, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις σχέσεις μεταξύ της Αιγύπτου και των υπερδυνάμεων που είχαν συμφέροντα στην περιοχή αλλά και οι σχέσεις της με την Σαουδική Αραβία και τις άλλες χώρες του Αραβικού κόσμου. Η οικονομική εξάρτηση της Αιγύπτου που αποτέλεσε σε πολλές περιπτώσεις την πυξίδα της εξωτερικής της πολιτικής αλλά και οι ανησυχίες για την ασφάλεια, όπως ο περιορισμός των ισλαμιστικών κινημάτων, η Χαμάς και η Χεζμπολάχ αποτέλεσαν τους παράγοντες ώστε η Αίγυπτος να ενεργεί ρεαλιστικά. Σύμφωνα με αυτό το πλαίσιο ανάλυσης εξωτερικής πολιτικής θα κινηθεί η παρούσα εργασία διακρίνοντας τους καθοριστικούς παράγοντες εξωτερικής πολιτικής, των διεθνών της σχέσεων, της λήψης αποφάσεων και της συμπεριφοράς.