Βέλτιστη διαχείριση υπογείων υδάτων με τη χρήση εμπορεύσιμων δικαιωμάτων νερού

Abstract

Το νερό και ιδιαίτερα το υπόγειο νερό αποτελεί ένα φυσικό πόρο ζωτικής σημασίας για την ανθρωπότητα, η περιορισμένη διαθεσιμότητα του οποίου επιβάλλει τη βέλτιστη και ορθολογική διαχείριση των υφιστάμενων αποθεμάτων. Οι σύγχρονες προσεγγίσεις σχετικά με τη διαχείριση του νερού επιβάλλουν αυτή να λαμβάνει υπ’ όψιν μεταξύ άλλων περιβαλλοντικές και οικονομικές παραμέτρους. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η εργασία αυτή, η οποία επιχειρεί να αναδείξει το ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οικονομικά εργαλεία, όπως τα εμπορεύσιμα δικαιώματα νερού, τα οποία θεωρείται ότι αυξάνουν την οικονομική αποδοτικότητα του πόρου, στην αποτελεσματική διαχείριση των υπογείων υδάτων δίνοντας έμφαση στον αγροτικό τομέα, ο οποίος ευθύνεται για το μεγαλύτερο μέρος της κατανάλωσης νερού σε χώρες όπως η Ελλάδα. Για το σκοπό αυτό διαμορφώνεται ένα δυναμικό ως προς το χρόνο πρόβλημα που εξετάζει την άντληση νερού από δύο ομάδες αγροτών από έναν υπόγειο υδροφορέα και διερευνώνται τρεις διαφορετικές περιπτώσεις συνεργασίας μεταξύ αυτών ως προς την επίδραση που αυτές έχουν στον υδροφορέα και στους ίδιους. Η πρώτη περίπτωση αντιστοιχεί σε ένα καθεστώς πλήρους ανταγωνισμού μεταξύ των χρηστών, η δεύτερη περίπτωση σε ένα καθεστώς μερικής συνεργασίας μεταξύ αυτών, οπότε θεωρείται ότι οι δύο ομάδες αγροτών βασιζόμενες σε μία λογική κοινωνικού προγραμματισμού συνεργάζονται μεταξύ τους στο πλαίσιο εφαρμογής ενός συστήματος εμπορεύσιμων δικαιωμάτων νερού και η τρίτη περίπτωση σε ένα καθεστώς πλήρους συνεργασίας μεταξύ αυτών, οπότε θεωρείται ότι οι δύο ομάδες αγροτών βασιζόμενες και πάλι σε μία λογική κοινωνικού προγραμματισμού συνεργάζονται στο πλαίσιο εφαρμογής ενός συστήματος εμπορεύσιμων δικαιωμάτων νερού λαμβάνοντας συγχρόνως υπ’ όψιν την περιβαλλοντική καταστροφή που προκαλείται στο τοπικό οικοσύστημα εξαιτίας της εξάντλησης των υδάτινων αποθεμάτων του υπόγειου υδροφορέα. Η επίλυση των τριών καθεστώτων συνεργασίας οδηγεί στην εξαγωγή των χρονικών διαδρομών για τη συνολική κατανάλωση νερού, τη στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα του υπόγειου υδροφορέα, το συνολικό καθαρό όφελος από την κατανάλωση νερού και την τιμή των εμπορεύσιμων δικαιωμάτων νερού. Τα αποτελέσματα προσομοιώσεων με βάση υδρολογικά και οικονομικά δεδομένα μιας αγροτικής περιοχής στη Βόρεια Ελλάδα δείχνουν πρώτον ότι η πλήρης συνεργασία μεταξύ των χρηστών οδηγεί σε αυξημένα οφέλη τόσο για τους ίδιους όσο και για τον υδροφορέα και δεύτερον ότι η εφαρμογή οικονομικών εργαλείων για τη διαχείριση υδάτων όπως τα συστήματα εμπορεύσιμων δικαιωμάτων νερού αυξάνουν την οικονομική αποδοτικότητα του πόρου.