Η στάση της Τουρκίας απέναντι στους Εβραίους κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου

Abstract

Σκοπός της εργασίας είναι να παρουσιάσει τη στάση της Τουρκίας απέναντι στους Εβραίους κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Δυστυχώς, οι μελετητές δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αρχεία για πολλά γεγονότα, τα οποία συνέβησαν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Τουρκία. Στη συγκεκριμένη εργασία θα καταγραφούν ορισμένα από τα πιο χαρακτηριστικά γεγονότα, τα οποία αποδεικνύουν την αρνητική στάση της Τουρκίας απέναντι στους Εβραίους. Αρχικά, θα γίνει αναφορά στις διώξεις που υπέστησαν οι Εβραίοι της Ανατολικής Θράκης τον Ιούλιο του 1934. Έπειτα, θα καταγραφούν τα γεγονότα που οδήγησαν στην απώλεια των Εβραίων επιβατών του πλοίου Struma. Το πλοίο ξεκίνησε στις 04 Σεπτεμβρίου 1941 από τη Ρουμανία με 769 επιβάτες. Τα προβλήματα που αντιμετώπισε το Struma κατά τη διάρκεια του ταξιδιού ήταν πολλά και στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης οι επιβάτες πληροφορήθηκαν ότι δεν τους παρεχόταν βίζα, για να ταξιδέψουν στην Παλαιστίνη. Το πλοίο έμεινε δεμένο στο λιμάνι πάνω από 70 μέρες και η Τουρκία δεν επέτρεπε στους επιβάτες του να αποβιβαστούν. Όταν τελικά απέπλευσε από τον Βόσπορο, χτυπήθηκε στη Μαύρη Θάλασσα από τορπίλη ρωσικού υποβρυχίου, με αποτέλεσμα να βρουν όλοι οι επιβάτες τραγικό θάνατο εκτός από έναν. Ακόμη μια αρνητική ενέργεια της Τουρκίας απέναντι στους Εβραίους ήταν η στρατολόγηση των είκοσι τάξεων. Στις 18 Απριλίου 1941 το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της Τουρκίας πρότεινε στο Υπουργικό Συμβούλιο την επιστράτευση όσων δεν ήταν Μουσουλμάνοι ηλικίας 25-45 ετών. Τα άτομα αυτά θα υπάγονταν στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων «Nafia Vekaleti» και θα έφτιαχναν τους δρόμους που θα τους υποδείκνυαν. Τόσο οι ίδιοι οι Εβραίοι που επιστρατεύτηκαν, αλλά και οι οικογένειές τους το χρονικό διάστημα που απουσίαζαν από τα σπίτια τους αντιμετώπισαν οικονομικά προβλήματα. Η στρατολόγησή τους τερματίστηκε τον Ιούλιο του 1942. Η τουρκική κυβέρνηση λίγο αργότερα εξουθένωσε οικονομικά τους Εβραίους με την ψήφιση και εφαρμογή του νόμου «Varlık Vergisi». Το ποσοστό του φόρου που έπρεπε να πληρώσουν οι Εβραίοι ήταν 179%. Όσοι δεν κατέβαλαν μέρος του φόρου ή είχαν καταβάλει ένα μέρος του φόρου, αλλά φυγάδεψαν μέρος της περιουσίας τους θα μεταφέρονταν στα τάγματα εργασίας, αφού πρώτα θα γινόταν κατάσχεση της περιουσίας του οφειλέτη και των πλησιέστερων συγγενών του. Επίσης, έχουν διατυπωθεί αρκετές απόψεις για τη διάσωση Εβραίων επιστημόνων της Γερμανίας, οι οποίοι εργάστηκαν σε Πανεπιστήμια της Τουρκίας. Υπάρχουν ισχυρισμοί ότι αυτό προέκυψε από την ανιδιοτελή πρόθεση της Τουρκίας, ενώ στην πραγματικότητα κύριο μέλημα της ήταν το κλείσιμο του Πανεπιστημίου Darülfünun και η μετατροπή του σ’ ένα σύγχρονο Πανεπιστήμιο. Ένας μικρός αριθμός Τούρκων Εβραίων ζούσε στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα και σώθηκε χάρη στις ενέργειες των διπλωματών που ζούσαν στην Ελλάδα. Δεν μπορεί όμως να μη γίνει αναφορά στις ενέργειες του Τούρκου διπλωμάτη στη Ρόδο Selahattin Ülkümen, ο οποίος κατέβαλε φιλότιμες προσπάθειες και έσωσε τους Εβραίους του νησιού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναγνωριστεί ως ένας από τους Δικαίους των Εθνών. Από την άλλη πλευρά ο Αντιπρόξενος της Τουρκίας στο Γενικό Προξενείο της Μασσαλίας το 1941 κι έπειτα Πρόξενος ως το 1944 Necdet Kent διατύπωσε αρκετά ψεύδη ότι συνέβαλε στη διάσωση Τούρκων Εβραίων, οι οποίοι ζούσαν στη Γαλλία.