Η μουσικοθεραπεία ως μορφή παρέμβασης στην ενίσχυση της επικοινωνίας (λεκτική και μη λεκτική) παιδιών στο φάσμα του αυτισμού – Μελέτες περίπτωσης παιδιών με αυτισμό

Abstract

Στην παρούσα εργασία αναλύεται η σημασία της μουσικοθεραπείας για την ενίσχυση λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας σε παιδιά στο φάσμα του αυτισμού. Αρχικά αξίζει να σημειωθεί πως ο αυτισμός είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από ελλείμματα στην κοινωνική συναλλαγή και επικοινωνία (προέρχεται από την ελληνική λέξη «εαυτός»), καθώς επίσης και από επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και περιορισμένο ενδιαφέρον (Frith, 1999). Τα πιο πολλά άτομα με αυτισμό δυσκολεύονται ή δεν καταφέρνουν ποτέ να μιλήσουν, κάποια όμως, έχουν εξαιρετική ικανότητα μνήμης και υψηλή νοημοσύνη (Frith & Hill, 2003). Διατηρούν όμως ένα φυσικό ένστικτο, μια άθικτη αντιληπτική ικανότητα και ανταπόκριση στη μουσική, με ένα έντονο ενδιαφέρον, που μόνο θετικές βιωματικές εμπειρίες θα μπορούσε να δημιουργήσει για τη ζωής τους (Lim, 2007). Στις περισσότερες από τις μελέτες που παρατίθενται, αναφέρεται μόνον η χρήση της μουσικής και των στοιχείων της στην ανάπτυξη του λόγου, χωρίς να γίνεται καμία αναφορά στον ρόλο της θεραπευτικής σχέσης. Στην παρούσα πιλοτική ερευνητική μελέτη, τονίζεται ιδιαίτερα η τριμερής σχέση «Θεραπευτή-Μουσικής-Παιδιού» (Ψαλτοπούλου, 2015), η οποία αποδεικνύεται απαραίτητη για την ανάπτυξη του λόγου, δίνοντας έτσι μια άλλη διάσταση στην αντίληψη της μουσικής, αυτή μέσω της ενεργής συμμετοχής του παιδιού με τον μουσικοθεραπευτή. Συγκεκριμένα, πραγματοποιείται μελέτη περίπτωσης από κλινικό έργο ατομικών συνεδριών Μουσικοθεραπείας με δύο παιδιά με αυτισμό με ελάχιστη λεκτική επικοινωνία. Μέσω του μουσικού κλινικού αυτοσχεδιασμού πραγματοποιείται η σύνδεση των παιδιών με τη μουσική και στη συνέχεια δημιουργείται η σχέση εμπιστοσύνης με τον μουσικοθεραπευτή (Ψαλτοπούλου, 2015). Η εμπιστοσύνη προς τον μουσικοθεραπευτή, φάνηκε να προσφέρει ασφάλεια και οικειότητα στα παιδιά με αυτισμό και να αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα για την περαιτέρω ανάπτυξη λεκτικής επικοινωνίας και ανταπόκρισης. Για την ανάδειξη ερευνητικών ευρημάτων, τη συλλογή δεδομένων και για την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας, χρησιμοποιήθηκαν ως εργαλεία οι κλίμακες I & II των P. Nordoff & Cl. Robbins (2007). Οι κλίμακες περιλαμβάνουν ποιοτικά χαρακτηριστικά σχετικά με τα επίπεδα εμπλοκής στη σχέση και τη μουσική αλληλεπίδραση και επικοινωνία σε σχέση με τον μουσικοθεραπευτή μέσα στη θεραπευτική σχέση που αναπτύσσεται. Πραγματοποιήθηκε ποιοτική έρευνα φαινομενολογικής προσέγγισης μέσω της μεθόδου μελέτης περίπτωσης (case study).