Κοστολόγηση βάσει δραστηριοτήτων σε συστήματα διαχείρισης ενδοεπιχειρησιακών πόρων ενσωματώνοντας αναδυόμενες τεχνολογίες με στόχο την ολοκλήρωσή τους και τη βελτίωση επιχειρησιακών διαδικασιών και εταιρικών επιδόσεων

Abstract

Η παρούσα διατριβή επισκοπεί αρχικά την υφιστάμενη επιστημονική βιβλιογραφία, όσον αφορά στα «Παραδοσιακά Κοστολογικά Συστήματα (Traditional Cost Accounting (TCA))», επικεντρώνοντας στην θεωρητική και πρακτική πλευρά της Κοστολόγησης Βάσει Δραστηριοτήτων (Activity Based Costing (ABC)). Περιγράφονται, συνοψίζονται και αξιολογούνται τα πλεονεκτήματα, τα μειονεκτήματα αλλά και οι δυσκολίες εφαρμογής της μεθόδου, καθώς και οι λόγοι που πιθανόν οδηγούν τους “δυνητικούς χρήστες” : (α) σε υιοθέτηση της ABC (ABC-Χρήστες), (β) σε εξέταση της καταλληλόλητάς της (Υπό-Εξέταση Χρήστες της ABC) ή και (γ) σε μη-υιοθέτησής της (Μη-ABC Χρήστες). Στη συνέχεια, διερευνώνται οι βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν σε μια επιτυχή ενσωμάτωσή της ABC σε ένα ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Ενδοεπιχειρησιακών Πόρων (ERP), με απώτερο στόχο τη βελτίωση των επιχειρησιακών διαδικασιών και των οργανωτικών επιδόσεων. Οι παράγοντες αυτοί αντιπροσωπεύονται μέσω οργανωτικών, εταιρικών, συμπεριφορικών, τεχνολογικών, τεχνικών και συγκυριακών μεταβλητών, εκφράζοντας το βαθμό που ενδέχεται να επηρεάσουν τους οργανισμούς και τις επιχειρήσεις κατά την επιλογή, αλλά και την ολοκλήρωση ενός κοστολογικού συστήματος που βασίζεται στην πλήρη ενσωμάτωση της ABC σε περιβάλλον ERP. H έρευνα εξετάζει περαιτέρω τη δυνατότητα, τη διαδικασία και τα στάδια “ολοκλήρωσης” της ABC σε ένα ERP σύστημα, συγκρίνοντας και αξιολογώντας τις δυο μεθόδους (ABC και TCA). Προτείνεται και τεκμηριώνεται επίσης ένα προηγμένο μοντέλο Τριπλογραφικού Συστήματος Λογιστικής ((Triple Entry Accounting (TEA)) καθώς και ένα Αποκεντρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Κόστους (Decentralized Cost Management (DCM) με ενσωμάτωση της αναδυόμενης Τεχνολογίας Blockchain, σε μία πλατφόρμα οικοσυστήματος. Κατά την εμπειρική διερεύνηση του θέματος και επαλήθευση των υποθέσεων που διατυπώθηκαν, ζητήθηκαν μέσω ερωτηματολόγιου οι απόψεις και οι θέσεις των στελεχών όλων των εμπλεκομένων μερών από εισηγημένες και μη επιχειρήσεις αντιπροσωπευτικά για όλες τις κατηγορίες μεγέθους και κλάδους. Τα ερωτήματα και οι πληροφορίες που αντλήθηκαν αναφέρονται σε : (α) οργανωτικά και εταιρικά χαρακτηριστικά, (β) την υφιστάμενη υποδομή Τεχνολογίας και Πληροφοριών (ΤΠ), την αξιοποίηση των ERP σε σχέση με τα κοστολογικά τους συστήματα και την ικανοποίηση των τελικών χρηστών, (γ) εταιρικά χαρακτηριστικά των οργανισμών που έχουν υιοθετήσει (ήδη) την Τεχνολογία Blockchain σε συστήματα διαχείρισης κόστους, (δ) οργανωτικές, εταιρικές και συμπεριφορικές μεταβλητές που συσχετίζονται με την υιοθέτηση και εφαρμογή της ABC, (ε) απόψεις για την καταλληλότητα των μεθόδων ABC και TCA, όσον αφορά στα τεχνικά και τεχνολογικά χαρακτηριστικά τους, σε περιβάλλον ERP, (στ) απόψεις των ερωτηθέντων όσον αφορά στην “Αντιλαμβανόμενη Χρησιμότητα”, τις “Επιπτώσεις στην Οργανωτική Διαδικασία” και την “Αντιλαμβανόμενη Ευκολία Χρήσης” για την ABC σε περιβάλλον ERP, στην απόφαση υιοθέτησής της και (ζ) την θέση της εταιρεία τους σχετικά με τις περιπτώσεις i) εφαρμογή της μεθόδου ABC, ii) υπό εξέταση της ABC iii) απόφαση μη-υιοθέτησής της έχοντας ως γνώμονα την συμβολή της μεθόδου, όσον αφορά στις επιχειρησιακές διαδικασίες και τις οργανωτικές επιδόσεις. Από τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης προκύπτουν σημαντικές συσχετίσεις όσον αφορά στην “υιοθέτηση της μεθόδου ABC” και αντιπροσωπευτικών οργανωτικών, εταιρικών, συμπεριφορικών και συγκυριακών χαρακτηριστικών. Καθοριστικοί παράγοντες κατά την υιοθέτηση της ABC, (κατηγορία: ABC-Χρήστες) φαίνεται να αποτελούν: η ύπαρξη υψηλών Γενικών Βιομηχανικών Εξόδων (ΓΒΕ) και η ακριβέστερη κατανομή τους, το επίπεδο ανταγωνισμού, ο μικρός κύκλος ζωής των προϊόντων, ο βαθμός υποστήριξης της ανώτατης διοίκησης, η προοπτική βελτίωσης των επιχειρησιακών τους διαδικασιών και της οργανωτικής επίδοσης της εταιρείας. Για την περίπτωση “ABC υπό εξέταση” (κατηγορία: Υπό-Εξέταση Χρήστες της ABC) προκύπτει ότι είναι ενήμεροι σχετικά με τα πλεονεκτήματα, οφέλη, καθώς και για πιθανά προβλήματα και προκλήσεις που ίσως να προκύψουν σε περίπτωση υιοθέτησής της, διαπιστώθηκε επιπλέον ότι είχαν άλλες προτεραιότητες και στόχους, σε σχέση με τις άλλες δύο κατηγορίες. Οι ερωτηθέντες που “ποτέ δεν υιοθέτησαν ή δεν προτίθενται να χρησιμοποιήσουν την ABC” (κατηγορία: Μη-ABC Χρήστες) υποστηρίζουν ότι οι σημαντικότεροι αποτρεπτικοί λόγοι για τη μη υιοθέτηση και εφαρμογή της ABC είναι το υψηλό κόστος προμήθειας, το σχετικά χαμηλό ποσοστό των ΓΒΕ τους και η μερική ικανοποίηση με το υπάρχον κοστολογικό σύστημα. Από την έρευνα δεν προκύπτει συσχέτιση της “υιοθέτηση της μεθόδου ABC” με τον κλάδο, το μέγεθος της εταιρείας (ενεργητικό και αριθμό εργαζομένων), το ιδιοκτησιακό καθεστώς, την ποικιλομορφία των προϊόντων, την υποστήριξη της ανώτατης διοίκησης, την επάρκεια πόρων και άλλες προτεραιότητες και στόχους της επιχείρησης. Από τα αποτελέσματα προκύπτει επίσης ότι το “επίπεδο ολοκλήρωσης της ABC σε ERP” συσχετίζεται θετικά με τον βαθμό αξιοποίησης των δυνατοτήτων της, την επίδοση, την παραγωγικότητα και την ικανοποίηση των χρηστών. Συμπερασματικά, μια επιτυχής ολοκλήρωση μεταξύ των συστημάτων ERP και ABC μπορεί να ελαχιστοποιήσει το κόστος λειτουργίας, να παρέχει ακριβέστερες κοστολογικές πληροφορίες, να βελτιώσει τη συνολικά παρεχόμενη διοικητική πληροφόρηση για τη λήψη στρατηγικών αποφάσεων και να συμβάλει στη μεγιστοποίηση της προστιθέμενης αξίας. Η έρευνα σε εφαρμοσμένο επίπεδο διερευνά και αναλύει τους κύριους δυνητικούς πυλώνες ανάπτυξης για την υιοθέτηση και χρήση της Τεχνολογίας Blockchain και των ERP συστημάτων. Ειδικότερα, επισκοπεί την επιστημονική βιβλιογραφία αναφορικά με την ενσωμάτωση της Τεχνολογίας Blockchain και των ERP συστημάτων, εστιάζοντας : α) στην ανάπτυξη των συστημάτων ERP με ενσωμάτωση της λειτουργικότητα της Τεχνολογίας Blockchain, β) στην εφαρμογή της Τεχνολογίας (Βlockchain) ως συστήματα υπηρεσιών (Blockchain as a Service (BaaS)) με ERP συστήματα και γ) σε μια καινοτόμο Τεχνολογική Πλατφόρμα Blockchain ως Οικοσύστημα (Blockchain as an Ecosystem) (BaaE) με στόχο την ανάπτυξη και υποστήριξη κατανεμημένων καθολικών σε μία ενιαία πλατφόρμα. Συμπερασματικά, μέσω της έρευνας τεκμηριώνεται και προτείνεται το μοντέλο ενός ολοκληρωμένου “αποκεντρωμένου” Τριπλογραφικού Συστήματος Λογιστικής (Triple Entry Accounting (TEA)), το οποίο αναβαθμίζει το υφιστάμενο διπλογραφικό σύστημα βελτιστοποιώντας τις λογιστικές πρακτικές. Προτείνεται ακόμη, η ενσωμάτωση σε αυτό, ενός Αποκεντρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Κόστους, (Decentralized Cost Management (DCM)). Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται βελτίωση της δομής και καλύτερος έλεγχος του κόστους, διασφαλίζεται η διαφάνεια σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας και αυξάνεται η αποτελεσματικότητα σε ένα ενιαίο ολοκληρωμένο οικοσύστημα με διεπιστημονική προσέγγιση. Τέλος, εξετάστηκαν οι θεωρητικές και πρακτικές επιπτώσεις, οι περιορισμοί και γίνονται προτάσεις για συνέχιση της έρευνας. This present exploratory dissertation provides an empirical review of research, conducted on both Traditional Costing Accounting (TCA) and the Activity Based Costing (ABC) systems. With a focus on the latter, the study examined the benefits, the challenges, and the barriers of the ABC and the reasons for (a) adopting/utilizing ABC, (b) considering adopting ABC or (c) not adopting ABC systems, and the main contingent factors influencing the success of ABC adoption, to improve business processes and organizational performance. These factors include organizational, corporate, behavioral, technological, technical and contingent, variables that might influence, motivate and facilitate organizations to adopt the ABC system successfully, into integrated Enterprise Resource Planning (ERP) environment. It also investigated the integration of the ABC and ERP and compared ABC and TCA methods, and it proposed and documented a model, which incorporated emerging Blockchain Technology integrating Triple Entry Accounting (TEA), as well as its impact on cost management in an ecosystem platform. An empirical survey followed by questionnaire method, in which were attended by management positions from the economic, finance, or controlling departments from medium, large, and very large, companies, listed and not in the Greek Stock Exchange, with a focus on the firm’s costing systems within the ERP environment linking business processes and organizational performance participated in the study. The questionnaire includes information regarding on (a) organizational and environmental characteristics of the organizations; (b) the infrastructure of Information Technology (IT) and the role of the ERP systems on cost accounting management, and end-user satisfaction of the ERP systems; (c) the characteristics of organizations that adopted Blockchain Technology and its effect on cost accounting management systems; (d) the distribution of the organizational, environmental, technological and behavioral variables associated with ABC adoption/utilization; (e) the effectiveness of the ABC implementation within the ERP environment, as compared with the TCA within the ERP systems, with regard to technical and technological characteristics. Further, (f) it was examined “Perceived Usefulness”, “Organizational impact”, and “Perceived Ease of Use” for the ABC system; (g) the current state of ABC adoption, under-consideration or non-ABC adopters and its impact on business processes and associated organizational performance. Data were analyzed, and the findings revealed significant relationships among “ABC adoption” and environmental, behavioral, and contingent variables. Participants reported that the most critical factors that motivated the implementation of ABC (or ABC-Adopters) were the high overhead costs, the high level of competition, accurate allocation of overhead costs, the short life cycle of the products produced, top management support, efforts to improve their business processes, and organizational firm performance. The participants of the organizations that “considered ABC” (or ABC-Under Consideration), appeared to be informed of the anticipated advantages, benefits, and the possible problems and challenges that might arise regarding its adoption. Also, it was found that they had other priorities and objectives, in relation to the other two categories. Organizations that “never adopted or employed ABC” (or Non-ABC Adopters) found that the major barriers to the adoption and implementation of ABC were partly the high cost of procurement, the relatively low percentage of overhead, and partial satisfaction with the costing system for not implementing ABC. Nevertheless, corporate type, firm sector, firm nationality and firm size (assets and number of employees), ownership, product diversity, top management support, resource adequacy, and other priorities and objectives variables were not found to be significantly associated with ABC adoption. The outcomes also indicate that the "level of integration of ABC into ERP" is positively correlated with the degree of utilization of its capabilities, performance, productivity, and user satisfaction. Findings also indicated that the degree of ABC implementation within ERP was positively correlated with use, user performance, productivity, and user satisfaction with the system. A successful integration among ERP and ABC systems can minimize the operation costs, consequently providing more accurate costing information for strategic decision-making, and maximizing the value-added, while improving the quality of decision support information to the management within an organization. Moreover, this study on a practical level seeks to explore and analyze the main potential pillars for utilizing Blockchain Technology and ERP systems. Specifically, this study analyzes the most recent scientific literature regarding the integration of Blockchain Technology and ERP systems, focusing on deploying ERP Systems with built-in Blockchain Technology functionality and Blockchain as a Service (BaaS) with ERP systems and an innovative Blockchain as an Ecosystem (BaaE) Platform on deploying and support distributed ledgers, in an ecosystem environment. Concluding, it is proposed and documented, through research a model of Blockchain Technology in the accounting domain, for the development of a "decentralized" Triple Entry Accounting (TEA), which extends the existing double-entry optimizing accounting practices, as well as its impact on deploying a Decentralized Cost Management system, improving cost structure and cost control, and ensuring greater efficiency and transparency across the value chain in an ecosystem platform from a comprehensive and interdisciplinary perspective. Finally, theoretical and practical implications, limitations, and directions for future research are discussed.