Προκλήσεις ασφαλείας και σταθερότητας στην περιοχή του Σαχέλ: επιπτώσεις για την Ευρώπη και ο πόλος των κύριων διεθνών παικτών

Abstract

Η περιοχή του Σαχέλ χαρακτηρίζεται εδώ και δεκαετίες από σημαντικά προβλήματα διαφθοράς, δράσης αρκετών τρομοκρατικών ομάδων και ομάδων οργανωμένου εγκλήματος, καταστολή του κράτους δικαίου, παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χαμηλό επίπεδο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Στα ανωτέρω θα πρέπει να προστεθεί και το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής που τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται αρκετά έντονο, που σε συνδυασμό με άλλες γεωπολιτικές εξελίξεις συνδέεται με το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας. Όλα τα προαναφερθέντα έχουν παράλληλα οδηγήσει σε ένα σημαντικό προσφυγικό / μεταναστευτικό κύμα, ιδίως προς την Ευρώπη. Ως εκ τούτου, η εν λόγω περιοχή αποτελεί μία περιοχή σημαντικού ενδιαφέροντος για την Ευρώπη, δεδομένων των μεταναστευτικών ροών εντός των οποίων υπάρχουν και τρομοκράτες αλλά και μέλη οργανωμένου εγκλήματος. Τα εσωτερικά προβλήματα στην περιοχή του Σαχέλ σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή εντείνουν περαιτέρω τις προκλήσεις για την Ευρώπη, σε συνδυασμό με τον ρόλο που διαδραματίζουν στην περιοχή άλλοι δρώντες-μεγάλες δυνάμεις, με αντικρουόμενα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Για τον λόγο αυτό, η Ευρώπη έχει αναπτύξει σημαντικές πρωτοβουλίες για τη διατήρηση της ασφάλειας και τη διασφάλιση της σταθερότητας στην περιοχή. Ωστόσο, οι πρωτοβουλίες αυτές χαρακτηρίζονται από απουσία μακροπρόθεσμου οράματος βιώσιμης ανάπτυξης για την περιοχή του Σαχέλ, διαμάχης μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας όσον αφορά στην ανάπτυξη της πολιτικής για το Σαχέλ, αλλά και αντιπαράθεσης με άλλες μεγάλες δυνάμεις που δρουν στην περιοχή. Κατά συνέπεια, εν μέρει οι προκλήσεις που επιφέρει η περιοχή του Σαχέλ στην Ευρώπη πηγάζουν και από τις ίδιες τις ενέργειές της. Αυτό που απαιτείται, επομένως, είναι μία πιο συνεκτική και ολιστική προσέγγιση αντιμετώπισης των απειλών που απορρέουν από την εν λόγω περιοχή, στον πυρήνα της οποίας βρίσκεται και η δημιουργία συνεργασιών με αφρικανικούς φορείς, τοπικές κυβερνήσεις, αλλά και το ΝΑΤΟ.