Προσδιοριστικοί παράγοντες της επίδρασης των ξένων άμεσων επενδύσεων στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας-αποδέκτη των επενδύσεων

Abstract

Αντικείμενο της διατριβής είναι η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των άμεσων ξένων επενδύσεων και της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας-αποδέκτη. Στην εμπειρική βιβλιογραφία υπάρχει πληθώρα εμπειρικών μελετών που είτε εξετάζουν τη σχέση ΑΞΕ-οικονομικής μεγέθυνσης χρησιμοποιώντας δεδομένα από μία χώρα, είτε εξετάζουν τη σχέση αυτή χρησιμοποιώντας πάνελ δεδομένα από ένα σύνολο οικονομιών. Στην διατριβή γίνεται μία ανασκόπηση των εμπειρικών μελετών που έχουν εξετάσει τη σχέση ΑΞΕ-οικονομικής μεγέθυνσης, καθώς και τους παράγοντες που επηρεάζουν τη σχέση αυτή. Στη συνέχεια, εξετάζεται η σχέση ΑΞΕ-οικονομικής μεγέθυνσης μέσα από δύο εμπειρικές μελέτες, με την πρώτη να αφορά την ελληνική οικονομία και τη δεύτερη να αφορά το σύνολο των χωρών μελών της Ε.Ε. Στην πρώτη εμπειρική μελέτη που παρουσιάζεται, εξετάζεται η μακροχρόνια σχέση ανάμεσα στις ΑΞΕ, την οικονομική μεγέθυνση και τη χρηματοοικονομική ανάπτυξη στην ελληνική οικονομία με τη μέθοδο συνολοκλήρωσης του Johansen και του Υποδείγματος Διόρθωσης Λαθών. Τα ευρήματα της έρευνας υποδεικνύουν την ύπαρξη μακροχρόνιας σχέσης ανάμεσα στις ΑΞΕ, την οικονομική μεγέθυνση και τη χρηματοοικονομική ανάπτυξη στην ελληνική οικονομία. Τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν την ανάγκη για την περαιτέρω βελτίωση και εξυγίανση του χρηματοοικονομικού περιβάλλοντος στην ελληνική οικονομία, καθώς η χρηματοοικονομική ανάπτυξη φαίνεται να έχει μεγαλύτερη επίδραση στην οικονομική μεγέθυνση από την αντίστοιχη των ΑΞΕ. Στη δεύτερη εμπειρική μελέτη εξετάζεται η σχέση των ΑΞΕ με την οικονομική μεγέθυνση με τη χρήση της μεθοδολογίας πάνελ ARDL, τόσο με τη χρήση διμεταβλητών όσο και πολυμεταβλητών υποδειγμάτων για το σύνολο των χωρών μελών της Ε.Ε.. Η ανάλυση εστιάζει στις PMG (Pooled Mean Group) εκτιμήσεις, λόγω της ιδιότητάς τους να περιορίζουν την ομοιογένεια στη μακροχρόνια ισορροπία, επιτρέποντας ταυτόχρονα την ετερογένεια στις βραχυπρόθεσμες σχέσεις. Τα βασικότερα ευρήματα της εργασίας είναι: α) η ύπαρξη μακροχρόνιας σχέσης ανάμεσα στις ΑΞΕ και την οικονομική μεγέθυνση για το σύνολο των χωρών της Ε.Ε., β) η μείωση της διάχυσης θετικών επιδράσεων στην οικονομία-αποδέκτη λόγω διαφθοράς, αναφορικά με τα νέα μέλη της Ε.Ε., και γ) η υψηλότερη ταχύτητα προσαρμογής στη μακροχρόνια ισορροπία που χαρακτηρίζει τα παλιά μέλη σε σχέση με την αντίστοιχη των νεότερων μελών. Η ύπαρξη θετικής και στατιστικά σημαντικής μακροχρόνιας σχέσης ανάμεσα στις ΑΞΕ και την οικονομική μεγέθυνση για το σύνολο των χωρών υπογραμμίζει την αναγκαιότητα διαμόρφωσης πολιτικών προσέλκυσης ΑΞΕ. Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι τα μέλη της Ε.Ε. που χαρακτηρίζονται από υψηλούς δείκτες διαφθοράς θα πρέπει να εστιάσουν σε πολιτικές καταπολέμησής της, καθώς η διαφθορά φαίνεται να ανακόπτει τις θετικές επιδράσεις τόσο από τις ΑΞΕ, όσο και από άλλους προσδιοριστικούς παράγοντες της οικονομικής μεγέθυνσης, όπως είναι η επένδυση, το ανθρώπινο κεφάλαιο και το άνοιγμα εμπορίου.

The aim of the thesis is the investigation of the relationship between foreign direct investment and economic development of the host country. Empirical literature provides a number of empirical studies that either examine the relationship between FDI and economic growth using data from a specific host country or examine this relationship using panel data from a set of economies. The thesis reviews the empirical studies that have examined the relationship between FDI and economic growth, as well as the factors that influence this relationship. Subsequently, the relationship between FDI and economic growth is examined through two empirical studies, with the first one concerning Greek economy and the second concerning the set of EU member states. The first empirical study presented in the thesis examines the long-run relationship between FDI, economic growth and financial development in the Greek economy using Johansen cointegration methodology and Error Correction Model. The findings of the study indicate the existence of statistically significant long-run relationship between economic growth, FDI and financial development in Greece. The results underline the need for further improvement and consolidation of the financial environment in the Greek economy, as financial growth seems to have a greater impact on economic growth than that of FDI. The second empirical study examines the relationship of FDI with economic growth applying panel ARDL methodology, both using bivariate and multivariate models for all EU member states. The analysis focuses on PMG (Pooled Mean Group) estimates because of their ability to limit homogeneity in the long-run equilibrium, while allowing heterogeneity in the short-term relationships. The main findings of the study are a) the positive long-run relationship between FDI and economic growth for all EU countries, b) the decreased positive effects of FDI on the host economy due to corruption levels regarding the new members of EU, and c) the higher speed of adjustment to the long-run equilibrium that characterizes old EU members compared to the respective of the new ones. The existence of a positive and statistically significant long-run relationship between FDI and economic growth for all countries underlines the need to formulate policies to attract FDI. In addition, the results of the study show that EU members characterized by high corruption indicators should focus on anti-corruption policies, as the latter seems to hinder the positive effects of both FDI and other determinants of economic growth, such as investment, human capital and trade openness.