Διοικητική προσφυγή κατά πράξεων επιβολής εισφορών επί οικοδομοτεχνικών έργων

Abstract

Το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση κατοχυρώνεται συνταγματικά στη χώρα με το άρθρο 22 Σ. Παρέχεται απρόσκοπτα σε όλους τους πολίτες στην ελληνική επικράτεια μέσω του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης του οποίου εκτελεστές είναι, κυρίως, οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ) που είναι τα ασφαλιστικά ταμεία και λοιποί οργανισμοί όπως είναι ο ΟΑΕΔ. Πηγή χρηματοδότησης του ασφαλιστικού συστήματος στη χώρα μας είναι πρωτίστως οι εισφορές εργοδοτών και εργαζομένων, γνωστές ως ασφαλιστικές εισφορές, δευτερευόντως η κρατική επιχορήγηση και εκ τρίτου οι ίδιοι πόροι των οργανισμών καθώς έχει επιλεγεί ένα μικτό σύστημα χρηματοδότησης με στοιχεία τόσο από το μοντέλο Bismarck όσο και το μοντέλο Beveridge. Λόγω της οικονομικής κρίσης, του πολυδαίδαλου συστήματος ασφάλισης, του επιχειρηματικού αθέμιτου ανταγωνισμού, της εκμετάλλευσης ορισμένων κατηγοριών εργαζομένων αλλά και της κουλτούρας των εργοδοτών, το φαινόμενο της μη απόδοσης των αναλογουσών ασφαλιστικών εισφορών από τους εργοδότες, η γνωστή εισφοροδιαφυγή αλλά και η ανασφάλιστη εργασία (αδήλωτη) διαρκώς αυξάνεται. Για τον λόγο αυτό η Πολιτεία έχει λάβει μία σειρά μέτρων με στόχο την πρόληψη ή την πάταξη του φαινομένου. Στα μέτρα αυτά και ειδικότερα στα κατασταλτικά εντάσσεται και η ενίσχυση του ελεγκτικού μηχανισμού παρέχοντας την δέσμια αρμοδιότητα στα ασφαλιστικά όργανα να ελέγχουν τους εργοδότες και, στις περιπτώσεις που οι τελευταίοι καταλαμβάνονται να μην είναι συνεπείς με τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις τους να προβαίνουν σε έκδοση Πράξεων καταλογισμού εισφορών και λοιπών επιβαρύνσεων. Οι Πράξεις αυτές είναι το έσχατο μέτρο της Πολιτείας για την διατήρηση της βιωσιμότητας του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης αλλά και την εμπέδωση του αισθήματος δικαιοσύνης από τους διοικουμένους. Οι εργοδότες διακρίνονται σε εργοδότες κοινών επιχειρήσεων και οικοδομοτεχνικών έργων. Η παρούσα εργασία ασχολείται με τους τελευταίους και παρουσιάζει τις ιδιαιτερότητες των οικοδομοτεχνικών έργων, τον τρόπο προσδιορισμού των εργοδοτικών εισφορών σε αυτά, τις Πράξεις Επιβολής που καταλογίζονται στους εργοδότες αυτούς και τέλος τα ένδικα μέσα που παρέχονται σε αυτούς για την προστασία τους κατά των Πράξεων Επιβολής. Οι απαιτητές ασφαλιστικές εισφορές από τους εργοδότες οικοδομοτεχνικών έργων προσδιορίζονται με το τεκμαρτό σύστημα προσδιορισμού που ισχύει σήμερα. Το σύστημα αυτό εφαρμόζει συντελεστές επί του μεγέθους και του είδους του κάθε έργου, το γινόμενο των οποίων προσδιορίζει τις κατ’ ελάχιστα απαιτητές ημέρες εργασίας για την πλήρη αποπεράτωση του έργου. Έτσι, οι ημέρες αυτές είναι απαιτητές από τον ασφαλιστικό φορέα ο όποιος αναζητεί το 75,934% των συνολικών αποδοχών που καταβλήθηκαν για τις ημέρες αυτές, ως ασφαλιστικές εισφορές. Επομένως, οι εισφορές είναι ανάλογες τόσο με το είδος και το μέγεθος ενός έργου όσο και με το ύψος του συμβατικού ημερομισθίου των εργατοτεχνιτών που απασχολήθηκαν σε αυτό. Από όσα παρατίθενται παρακάτω προκύπτει ότι το σύστημα αυτό, παρότι δημιουργήθηκε με σκοπό να αντιμετωπίσει την εισφοροδιαφυγή στον κατασκευαστικό κλάδο, δεν τα καταφέρνει σε ικανοποιητικό βαθμό και, τελικά, ευνοεί την υιοθέτηση αθέμιτων και παράνομων μεθόδων από τους εργοδότες και τους επαγγελματίες του κλάδου με σκοπό την ελάττωση των ασφαλιστικών υποχρεώσεων τους. Επίσης, το σύστημα αυτό οδηγεί συχνά, μετά από τον προσήκοντα έλεγχο από τα αρμόδια ασφαλιστικά όργανα, στην έκδοση Πράξεων Επιβολής εισφορών και λοιπών επιβαρύνσεων κατά των οποίων οι εργοδότες προσφεύγουν, με ενδικοφανή και διοικητική προσφυγή γεγονός που επιφέρει καθυστερήσεις στην εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας, κατανάλωση πόρων από την Διοίκηση και τα Διοικητικά Δικαστήρια, ταλαιπωρία των διοικουμένων και άνθηση της αντίληψης περί μη δίκαιου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, απονομής δικαιοσύνης και μη φιλικής δημόσιας διοίκησης. Προτείνεται η αλλαγή του ισχύοντος συστήματος προσδιορισμού και η δημιουργία νέου, δικαιότερου, με την απεμπλοκή της συνάρτησης του είδους και του μεγέθους του έργου με τις εισφορές, την αλλαγή του καθεστώτος απασχόλησης των εργατοτεχνιτών από ημερομίσθιους σε μισθωτούς, την νομοθετική πρωτοβουλία ώστε να επιτρέπεται η σύσταση επιχειρήσεων που θα απασχολούν οικοδόμους με δραστηριότητα κατασκευές, η τροποποίηση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου ώστε οι επιχειρήσεις αυτές να διέπονται από την ασφαλιστική νομοθεσία (σχετικά με τον έλεγχό τους, τις υποχρεώσεις τους και τις ποινές) και τέλος η σύνδεση του ύψους των εισφορών με το είδος των παροχών ώστε να μειωθεί το φαινόμενο της εισφοροδιαφυγής μέσω της καταβολής απλώς και μόνο των ελάχιστων από τον νόμο εισφορών που απαιτούνται για την παροχή ασφαλιστική κάλυψη (ασφαλιστική ικανότητα) των απασχολουμένων.