Στρατηγική σύμπραξης δημοσίου ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ)

Abstract

Στόχος της παρούσας εργασίας αποτελεί η μελέτη των Συμπράξεων δημοσίου – ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) ως χρηματοδοτικά εργαλεία για την υλοποίηση δημόσιων έργων, μεγάλης και μικρής κλίμακας. Συγκεκριμένα οι ΣΔΙΤ χρησιμοποιούνται σε διάφορες μορφές από τον 15ο αιώνα μέχρι και σήμερα, με αποτέλεσμα την ύπαρξη εκτενούς εμπειρίας σε παγκόσμιο επίπεδο, ως προς την αποδοτική εφαρμογή τους. Μέσω των ΣΔΙΤ, το δημόσιο είναι σε θέση να υλοποιήσει μεγάλα κοινωνικά έργα αναλαμβάνοντας το ελάχιστο δυνατό ρίσκο από την υλοποίησή τους, ενώ ο ιδιώτης που συμμετέχει στην σύμπραξη, οφείλει να εξασφαλίσει την απαραίτητη χρηματοδότηση για την υλοποίηση και την συντήρηση του έργου, με το δημόσιο στη συνέχεια να αποζημιώνει τον ιδιώτη κατά την λήξη της συμφωνίας και με βάση την εναπομένουσα αξία του έργου. Ουσιαστικό ζήτημα για την επιτυχή εφαρμογή μιας ΣΔΙΤ αποτελεί το υψηλό επίπεδο προετοιμασίας και η ύπαρξη ισχυρών φορέων υλοποίησης προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η ΣΔΙΤ έχει πράγματι πρόσθετη αξία. Η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση του 2008, επηρέασε αρνητικά την υλοποίηση έργων ΣΔΙΤ, δεδομένου ότι χώρες με εκτενή οικονομικά προβλήματα, έχασαν την πρόσβαση σε αναγκαία κεφάλαια για την υλοποίηση δημοσίων έργων, ενώ τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, μείωσαν την διαθεσιμότητα κεφαλαίων και πίστωσης σε ιδιωτικούς φορείς. Προς τούτο, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αξιοποίησε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ως βασική πηγή χρηματοδότησης των έργων ΣΔΙΤ σε συνδυασμό με τη χρήση συναφών χρηματοδοτικών εργαλείων όπως το JESSICA. Στην Ελλάδα, η χρήση των ΣΔΙΤ είναι περιορισμένη, εξαιτίας της ύπαρξης πολύπλοκου νομικού και θεσμικού πλαισίου, χρονοβόρων διαδικασιών, αδιαφάνειας, και γραφειοκρατίας. Ως αποτέλεσμα, το επίπεδο αποδοτικότητας της χώρας ως προς την απορρόφηση των αντίστοιχων κονδυλίων (π.χ. ΕΣΠΑ) στο πλαίσιο της ΕΕ είναι χαμηλό, με συνέπεια να μην διοχετεύονται κεφάλαια στην αγορά, τα οποία είναι απαραίτητα για την επιτυχή εφαρμογή μίας αποδοτικής αναπτυξιακής πολιτικής. Εν τούτοις, τα τελευταία χρόνια η χώρα προχώρησε σε μια θεσμική αλλαγή κεφαλαιώδους σημασίας για το μέλλον των ΣΔΙΤ, εντάσσοντας τις ΣΔΙΤ στις «Στρατηγικές Επενδύσεις», με στόχο την βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος μέσω της υιοθέτησης ευέλικτων διαδικασιών για την γρήγορη έκδοση αδειών (fast track) που απαιτούνται για την υλοποίηση επενδύσεων, τον περιορισμό της γραφειοκρατίας, και τη δημιουργία προνομίων και κινήτρων (π.χ. φορολογικά κίνητρα). Επιπλέον, στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται ως μελέτη περίπτωσης, ένα σπουδαίο έργο υποδομής από τα πρώτα που υλοποιήθηκαν στην Ελλάδα ως ΣΔΙΤ, η Γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου, προκειμένου να αξιολογηθεί η ωφελιμότητα, η συμβολή των εμπλεκόμενων μερών και ο επιμερισμός των κινδύνων μεταξύ των εταίρων. Συμπερασματικά, παρά τα όποια μειονεκτήματά τους, οι ΣΔΙΤ αποτελούν για το σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον μια συμπληρωματική και εναλλακτική επιλογή για την εκτέλεση δημοσίων έργων ή υπηρεσιών, με πολλαπλά οφέλη για την οικονομία και την κοινωνία.