Έφηβοι με υψηλές επιδόσεις στα μαθηματικά: μεταγνωστικες διεργασίες, κίνητρα μάθησης και συναισθήματα επίτευξης

Abstract

Η μελέτη της σχολικής επίδοσης στα Μαθηματικά έχει αναδείξει διαχρονικά ένα πλήθος παραγόντων που τη συνδιαμορφώνουν, γεγονός που ενισχύει την αναγκαιότητα για ολιστικές προσεγγίσεις της μελέτης της. Σε αυτήν την ανάγκη ανταποκρίθηκε η παρούσα έρευνα, επιχειρώντας να αξιολογήσει τον ρόλο που διαδραματίζουν σε σχέση με τη μαθηματική επίδοση οι μεταγνωστικές διεργασίες, τα κίνητρα και τα συναισθήματα των έφηβων μαθητών και μαθητριών. Ταυτόχρονα συνυπολογίστηκαν δημογραφικοί παράγοντες όπως το φύλο των μαθητών και η μόρφωση των γονέων τους, καθώς και οι απαιτήσεις του σχολικού περιβάλλοντος. Στην έρευνα συμμετείχαν 492 μαθητές και μαθήτριες της Γ’ Γυμνασίου, προερχόμενοι από Γενικά και Πειραματικά Γυμνάσια, καθώς και από ένα θερινό σχολείο για ακαδημαϊκά ταλαντούχους μαθητές και μαθήτριες. Η επίδοσή τους στα Μαθηματικά αξιολογήθηκε μέσω μαθηματικών έργων σχολικού τύπου με διαβαθμισμένη δυσκολία, ενώ οι μεταγνωστικές τους διεργασίες, τα κίνητρα και τα συναισθήματά τους μετρήθηκαν με τη βοήθεια ψυχομετρικών εργαλείων και αυτοαναφορών. Οι μαθητές και οι μαθήτριες ταξινομήθηκαν με βάση την επίδοσή τους σε τέσσερις κατηγορίες: Υψηλής, Μέσης προς Υψηλή, Μέσης προς Χαμηλή και Χαμηλής επίδοσης. Ως υψηλή επίδοση ορίστηκε η βαθμολογία άνω της μιας τυπικής απόκλισης από τον μέσο όρο επίδοσης των μαθητών Γενικών Γυμνασίων του δείγματος, την οποία πέτυχε το 10% αυτών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των αναλύσεων, οι μαθητές και οι μαθήτριες υψηλής επίδοσης βρέθηκαν να διαφοροποιούνται ως προς όλες τις υπό εξέταση ψυχολογικές μεταβλητές από τους μαθητές και τις μαθήτριες με επίδοση κάτω του μέσου όρου. Επιπλέον, μέσω της ανάλυσης συστάδων, αναδείχθηκαν πέντε διακριτά προφίλ μαθητών και μαθητριών υψηλής επίδοσης, υπογραμμίζοντας την ανομοιογένεια αυτής της κατηγορίας μαθητών και μαθητριών. Ανάλογα με το μορφωτικό επίπεδο των γονέων τους βρέθηκαν διαφορές στην επίδοση και τα κίνητρα επίτευξης των μαθητών και των μαθητριών, ενώ οι διαφορές ως προς τις υπό εξέταση μεταβλητές μεταξύ των μαθητών και μαθητριών υψηλής επίδοσης από διαφορετικά σχολικά πλαίσια ήταν ελάχιστες. Επιπλέον, η έρευνα ανέδειξε την σύγκλιση των δύο φύλων ως προς τις μαθηματικές τους επιδόσεις, τα μεταγνωστικά τους χαρακτηριστικά, τα κίνητρα, και τα συναισθήματα της ευχαρίστησης, της υπερηφάνειας και της ανίας για τα Μαθηματικά, με εξαίρεση το συναίσθημα του άγχους και της ντροπής.