Leo Ornstein: the rise and fall of a forgotten genius. Early modernism, Hebraic elements, and stylistic evolution in his pianistic idiom

Abstract

The purpose of this dissertation is to shed light on the historical significance and stylistic diversity of Leo Ornstein’s music. During the course of my doctoral research, I performed several of Ornstein’s most characteristic piano works, and I researched both published and unpublished resources. A milestone in my research includes my unexpected discovery of a previously overlooked Ornstein manuscript of a piano sonata, Sonata pour le Piano (1917), that I found in the “Leo Ornstein Papers” archive at the Irving S. Gilmore Music Library, Yale University. I provide herein the first edition and extensive analysis of this remarkable unpublished work. Based on the above research, I propose new methods of analyzing Ornstein’s music using the following: pitch sets, contour segmentation, post-tonal theory, and motivic cells, in order to define the basic traits of his pianistic idiom. The comparative analysis of his piano works and the recurring patterns in his writing style, which ranges from modernism to neoromanticism enriched with Hebraic elements, define the characteristics and evolution of his work. Furthermore, in order to gain an in-depth understanding of Leo Ornstein’s life, work, and legacy, I interviewed his son, Severo Ornstein, for his uniquely significant role as a preserver, transcriber, and publisher of his father’s entire opus, as well as a pioneer of musical notation software with the creation of “Mockingbird” in 1980. Finally, I investigate the multifaceted reasons behind Ornstein’s rise to fame and his subsequent withdrawal from the international music scene, by researching his career as a pianist and composer, and his connection to early modernist circles in the US during the period of 1910–1920.

Στόχος της παρούσας έρευνας είναι να αναδειχθεί η ιστορική σημαντικότητα και στυλιστική ποικιλότητα της μουσικής του Leo Ornstein. Στη διάρκεια της διδακτορικής μου έρευνας, παρουσίασα και ερμήνευσα πολλά από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του Ornstein για πιάνο. Επίσης, ερεύνησα και επεξεργάστηκα εκδοθέν και ανέκδοτο υλικό του έργου του. Ορόσημο στην έρευνά μου αποτελεί η απροσδόκητη ανακάλυψη μίας προηγουμένως άγνωστης αδημοσίευτης σονάτας για πιάνο του Ornstein, με τίτλο Sonata pour le Piano (1917). Εντόπισα την παρτιτούρα στη συλλογή “Leo Ornstein Papers” της Μουσικής Βιβλιοθήκης Irving S. Gilmore, του Πανεπιστημίου του Γέιλ (Yale University). Στην παρούσα διατριβή παρουσιάζω την πρώτη έκδοση και εκτενή ανάλυση αυτού του αξιοσημείωτου αδημοσίευτου έργου. Με βάση τα παραπάνω, προτείνω νέες μεθόδους ανάλυσης της μουσικής του Ornstein, χρησιμοποιώντας τα ακόλουθα: φθογγικά σύνολα, τροπική ανάλυση, contour segmentation και μοτιβικά κύτταρα, με σκοπό να προσδιορίσω τα βασικά στοιχεία του πιανιστικού του ιδιώματος. Η συγκριτική ανάλυση των έργων του για πιάνο και τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα των πιανιστικών του συνθέσεων, καλύπτουν ένα εύρος από τον μοντερνισμό μέχρι τον νεορομαντισμό, εμποτισμένα με Εβραϊκά στοιχεία, και τα οποία καθορίζουν τα χαρακτηριστικά και την εξέλιξη του έργου του. Επιπλέον, για να αποκτήσω εις βάθος κατανόηση της ζωής, του έργου και της κληρονομιάς του Leo Ornstein, πήρα συνέντευξη από τον γιο του, Severo Ornstein, ο οποίος είναι ο πλέον σημαντικός συντηρητής, επιμελητής και εκδότης ολόκληρου του έργου του πατέρα του, αλλά και πρωτοπόρος ο ίδιος, καθώς επινόησε το “Mockingbird”, το πρώτο πρόγραμμα μουσικής σημειολογίας για υπολογιστή σε γραφικό περιβάλλον, το 1980. Τέλος, εξετάζω τους πολύπλευρους λόγους για την άνοδο του Ornstein στη φήμη, και την μετέπειτα απόσυρσή του από την διεθνή μουσική σκηνή, διερευνώντας την καριέρα του ως πιανίστα και συνθέτη και τη σχέση του με το κίνημα του πρώιμου μοντερνισμού στην Αμερική, κατά την περίοδο 1910–1920.