Διερεύνηση της σχολικής ποιότητας ζωής και του υποκειμενικού αισθήματος ευτυχίας των μαθητών και μαθητριών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα

Abstract

Η ποιότητα ζωής είναι μια πολυδιάστατη έννοια, για την οποία έχουν γίνει πολλές προσπάθειες ορισμού της. Αποτελείται από επιμέρους τομείς, για παράδειγμα τον αυτοπροσδιορισμό και την συναισθηματική ευζωία. Κυρίως όμως, η ποιότητα ζωής έχει αναγνωριστεί ότι διαμορφώνεται από αντικειμενικά και υποκειμενικά στοιχεία, με τα υποκειμενικά να έχουν μεγαλύτερη σημασία, διότι αυτά αντανακλούν την μοναδική αντίληψη του καθενός για την ποιότητα ζωής του. Η ευτυχία με την σειρά της είναι κι αυτή ένας περίπλοκος όρος για την ψυχολογία, που βιώνεται με την ύπαρξη θετικών συναισθημάτων και την απουσία αρνητικών. Επιπλέον, η ευτυχία εξαρτάται τόσο από βιολογικούς παράγοντες, όσο και από περιβαλλοντικούς και ψυχολογικούς. Για τους μαθητές, η σχολική ποιότητα ζωής και το υποκειμενικό αίσθημα ευτυχίας στο σχολείο επηρεάζουν και επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, όπως ο δάσκαλος, η ατμόσφαιρα και το μέγεθος της τάξης. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η διερεύνηση των αντιλήψεων των μαθητών για την σχολική ποιότητα ζωής τους και το υποκειμενικό αίσθημα ευτυχίας στο σχολείο, πιθανές διαφοροποιήσεις βάσει φύλου και ηλικίας και πιθανές συσχετίσεις μεταξύ αυτών των μεταβλητών. Για τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιήθηκαν το ερωτηματολόγιο για την σχολική ποιότητα ζωής «The ACER school life questionnaire primary school version» (Australian Council for Educational Research), το ερωτηματολόγιο για το υποκειμενικό αίσθημα ευτυχίας «School Children’s Happiness Inventory» (Ivens, 2007) και το ερωτηματολόγιο για την σχολική εξουθένωση «School Burnout Inventory» (Salmela-Aro et al., 2009). Τα αποτελέσματα ανέδειξαν γενικότερα θετικές αντιλήψεις των μαθητών για την σχολική ποιότητα ζωής, μέτριες για το υποκειμενικό αίσθημα ευτυχίας τους στο σχολείο, ενώ δεν εμφανίστηκε διαφοροποίηση με βάση το φύλο ή την ηλικία. Επίσης, αναδείχθηκαν συσχετίσεις μεταξύ των διαστάσεων της σχολικής ποιότητας ζωής, αλλά, αντίθετα συσχετίσεις δεν προέκυψαν με το υποκειμενικό αίσθημα ευτυχίας στο σχολείο. Από τα αποτελέσματα της έρευνας εξάγονται πολύτιμα συμπεράσματα για την τρέχουσα σχολική πραγματικότητα και πρακτικές βελτίωσής της και, παράλληλα, ανοίγονται νέες προοπτικές και κατευθύνσεις για μελλοντική έρευνα.