Η θρησκευτικότητα ως πολυτροπικό μέσο τουριστικής προβολής. Μια διαθρησκευτική προσέγγιση στα ταξίδια θρησκευτικού τουρισμού στην Ελλάδα και την Τουρκία

Abstract

Σκοπός της εργασίας είναι η μελέτη της θρησκευτικότητας, ως μέσου τουριστικής προσέλκυσης αλλά και η περιγραφή του περιεχομένου των ταξιδιών που γίνονται από Τούρκους τουρίστες στην Ελλάδα και Έλληνες τουρίστες στην Τουρκία, αναφορικά με τα θρησκευτικά μνημεία που επισκέπτονται, τις (θρησκευτικές) εμπειρίες που συλλέγουν κατά το ταξίδι τους, μέσα από την περιήγηση και την πιθανή συμμετοχή τους σε διάφορες πρακτικές θρησκευτικού χαρακτήρα. Η έρευνα έντάσσεται στο επιστημονικό πεδίο του πολιτιστικού και θρησκευτικού τουρισμού. Τα ερευνητικά ερωτήματα τα οποία εξετάστηκαν είναι τα εξής: α) πώς προβάλλεται η έννοια της θρησκευτικότητας, ως μηχανισμός προσέλκυσης τουριστικού κοινού από τους επίσημους οργανισμούς τουρισμού της Ελλάδας και της Τουρκίας, β) ποιά είναι τα θρησκευτικά μνημεία, μέρη και εμπειρίες θρησκευτικού χαρακτήρα που επισκέπτονται και βιώνουν Έλληνες τουρίστες στην Τουρκία και αντίστοιχα Τούρκοι τουρίστες στην Ελλάδα. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά το διάστημα Οκτώβριος 2017 - Αύγουστος 2018. Τα δεδομένα αναλύθηκαν με το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 23.0, με τη χρήση της περιγραφικής στατιστικής. Τα βασικά συμπεράσματα αυτής της έρευνας είναι τα εξής: α) ο θρησκευτικός τουρισμός αποτελεί μία σημαντική διάσταση του πολιτιστικού τουρισμού, β) ο θρησκευτικός τουρισμός δεν συνδέεται πάντοτε με τον προσκυνηματικό τουρισμό, γ) το προφίλ των θρησκευτικών τουριστών είναι ετερογενές. Αναφορικά με το προφίλ, η πλειοψηφία των Ελλήνων τουριστών είναι γυναίκες, ηλικίας 46-55 ετών ενώ η πλειοψηφία των Τούρκων τουριστών είναι άνδρες, ηλικίας 36-45 ετών. Η πλειοψηφία τόσο των Ελλήνων όσο και των Τούρκων τουριστών οργάνωσε μόνη της το ταξίδι και ταξίδεψε ατομικά. Τόσο οι Έλληνες όσο και οι Τούρκοι στην πλειοψηφία τους επισκέφθηκαν επίσης μνημεία του ελληνικού πολιτισμού. Αυτό ενδεχομένως να δηλώνει αφενός τον αριθμό των ελληνικών μνημείων στην Ελλάδα και την Τουρκία αλλά και το ενδιαφέρον για τον ελληνικό πολιτισμό. Τόσο οι Τούρκοι όσο και οι Έλληνες τουρίστες έμειναν απόλυτα ικανοποιημένοι από το ταξίδι τους. Ωστόσο, υψηλότερο επίπεδο ικανοποίησης εκφράστηκε από τους Έλληνες σε σύγκριση με τους Τούρκους τουρίστες, κάτι το οποίο ίσως να οφείλεται στο ότι οι Έλληνες επισκέφθηκαν ναούς και μνημεία τα οποία συνδέονται με την Ορθόδοξη πίστη και τον Ελληνισμό. Επιπρόσθετα, διαπιστώθηκε ότι ο θρησκευτικός τουρισμός συχνά περιλαμβάνει την επίσκεψη ιερών πόλεων και περιοχών, που είναι σημαντικές για τις θρησκείες των τουριστών. Εκτός των προσκυνητών, στον θρησκευτικό τουρισμό συμμετέχουν και ταξιδιώτες που δεν έχουν ως κύριο στόχο του ταξιδιού τους το προκύνημα αλλά την επίσκεψη σε τόπους που έχουν τόσο θρησκευτικό όσο και ιστορικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον. Τέλος, από την μελέτη των δύο διαδικτυακών πυλών σχετικά με την προώθηση της θρησκείας ως στοιχείου εθνικής τουριστικής ταυτότητας, διαπιστώθηκε ότι η θρησκεία προβάλλεται ως κομμάτι του ευρύτερου πολιτισμού, μαζί με τη φύση και την κλασική και παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Ωστόσο στην περίπτωση της Τουρκίας, η θρησκεία συνδέεται έντονα και με το κομμάτι της ιστορίας και παρουσιάζεται ως εναλλακτική μορφή τουρισμού, μαζί με τη γαστρονομία και τον τουρισμό υγείας και ευεξίας. Επίσης και στις δύο διαδικτυακές πύλες είναι λίγες οι αναφορές σε θρησκευτικές πρακτικές, ενώ ακόμα λιγότερες είναι οι φωτογραφίες με ανθρώπους που εξασκούν αυτές τις πρακτικές. Ωστόσο, περαιτέρω έρευνα είναι απαραίτητη και σε άλλα ενδιαφερόμενα μέλη, όπως φορείς των Υπουργείων Τουρισμού αλλά και στελέχη της τουριστικής αγοράς (π.χ. tour operators), ούτως ώστε να εξαχθούν πιο ολοκληρωμένα συμπεράσματα.