Η πολυδιάστατη σκέψη του Ιάννη Ξενάκη

Abstract

«Με τον ήχο να σκέπτομαι, να φιλοσοφώ και να αισθάνομαι». Λόγια του Ξενάκη στην εκπομπή Μονόγραμμα, που αντικατοπτρίζουν το μουσικό του έργο αναδεικνύοντας την πολυδιάστατη σκέψη και προσωπικότητα του. Μια σκέψη που εμπνέεται από την σύνθεση έξω-μουσικών παραγόντων από διάφορα πεδία όπως τα μαθηματικά, τη φυσική, τη φιλοσοφία και αντλεί στοιχεία από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Όλα τα παραπάνω στοιχεία συνδυαστικά οδηγούν στον πειραματισμό που αντανακλάται στη «στοχαστική μουσική» του συνθέτη. Ειδικότερα στοιχεία αντανάκλασης εντοπίζονται σε προβλήματα όπως αναλογιών, σύνθεσης, συναρμολόγησης, μορφών, σχημάτων και λειτουργιών. Η παρούσα εργασία έχει σαν στόχο να μελετήσει την επίδραση των διάφορων επιστημονικών πεδίων, όπως των μαθηματικών, της φυσικής και της αρχιτεκτονικής, στο έργο του Ξενάκη, μέσα από την επισκόπηση της βιβλιογραφίας και της έρευνας που έχει γίνει πάνω σε αυτό. Αρχικά, στο πρώτο κεφάλαιο, σκιαγραφείται η προσωπικότητα του συνθέτη μέσω της παράθεσης κομβικών σημείων της ζωής και της πορείας του, αλλά και της παρουσίασης της εξέλιξης του έργου του. Στη συνέχεια, στο δεύτερο κεφάλαιο, αναπτύσσεται η Πυθαγόρεια σκέψη η οποία, όπως είναι γνωστό, διαμόρφωσε τη μουσική και την ανύψωσε στην θέση της επιστήμης που καταλαμβάνει, δικαίως, σήμερα. Τέλος, στο τρίτο κεφάλαιο, παρουσιάζονται ενδεικτικά ορισμένοι από τους μηχανισμούς και τις αλγοριθμικές διαδικασίες που εφάρμοσε στις εσωτερικές δομές των έργων του, μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα έργων όπως ST/10, 1-080262 και Ἀχορρίψεις. Αναδεικνύεται λοιπόν μέσα από όλα αυτά η σύνθετη και πολυδιάστατη σκέψη του η οποία προσέφερε πολλά στην τέχνη και την επιστήμη του 20ου αιώνα.