Η καταστροφή της Ερμακιάς: το γεγονός και η μνήμη

Abstract

Η παρούσα εργασία συντάχθηκε στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού κύκλου σπουδών του προγράμματος «Ιστορία, Ανθρωπολογία και Πολιτισμός στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη» του τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και συνιστά μια απόπειρα συλλογής και επεξεργασίας τόσο γραπτού όσο και προφορικού υλικού για την ιστορική πορεία ενός ακόμα μαρτυρικού χωριού. Αντικείμενο της παρούσης εργασίας αποτελεί η τοπική ιστορία της Ερμακιάς Εορδαίας και ειδικότερα η καταστροφή της την άνοιξη του 1944 από τους Γερμανούς και τους δωσίλογους. Επιχειρήθηκε η αναζήτηση τεκμηρίων της ιστορικής διαδρομής της Ερμακιάς ώστε να δειχθεί η πολιτισμική της ταυτότητα και να εμπλουτιστεί το παρόν της μέσα από τη γνώση του παρελθόντος. Συγκεκριμένα, καταβλήθηκε προσπάθεια να διερευνηθούν τα γεγονότα της άνοιξης του 1944 με την αξιοποίηση αρχειακών και βιβλιογραφικών πηγών αλλά και αφηγήσεων των πρωταγωνιστών τους με σκοπό να σωθούν οι μνήμες τους και να αναδειχθούν άγνωστες πτυχές εκείνης της περιόδου. Η έρευνα δεν περιορίστηκε αποκλειστικά στα γεγονότα της άνοιξης του 1944, αλλά επεκτάθηκε σε ένα ευρύτερο χρονικό πλαίσιο, πριν και μετά τα γεγονότα. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η καταστροφή της Ερμακιάς. Συγκεκριμένα αναπαριστάνονται οι πέντε επιδρομές των κατοχικών δυνάμεων εναντίον του χωριού και επιχειρείται μια γενική εκτίμηση των εμπλεκομένων μελών. Επίσης, γίνεται αναφορά στις τραγικές μνήμες των πρωταγωνιστών και στην αδυναμία επιβολής τιμωρίας στους υπεύθυνους. Το δεύτερο κεφάλαιο αποτελεί το ερευνητικό τμήμα της εργασίας, όπου εξετάζονται οι συνέπειες της καταστροφής στη ζωή των κατοίκων της περιοχής. Παρατίθενται στοιχεία γι’ αυτούς που δεν επέστρεψαν ποτέ στη γενέθλια γη με αποτέλεσμα την μείωση του ντόπιου πληθυσμού. Στο ίδιο κεφάλαιο γίνεται σύντομη αναφορά στις συνθήκες που επικράτησαν κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου και στον επαναπατρισμό των κατοίκων μετά τη λήξη του. Επίσης, αναδεικνύεται η προσπάθεια για την αναγνώριση του χωριού ως μαρτυρικού, οι ενέργειες και οι εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν προς την κατεύθυνση αυτή.