Η μάχη για ηγεμονία στη Μέση Ανατολή: ο Ψυχρός Πόλεμος Σαουδικής Αραβίας – Ιράν

Abstract

Στον απόηχο της Ιρανικής Επανάστασης του 1979, οι σχέσεις μεταξύ των κρατών στη Μέση Ανατολή τέθηκαν σε νέες βάσεις σχεδόν εν μία νυκτί. Ειδικότερα, οι σχέσεις Ιράν – Σαουδικής Αραβίας, δύο εκ των παραδοσιακά και ιστορικά ισχυρών δυνάμεων της περιοχής, παρουσίασαν δραματική ύφεση με αποτέλεσμα μέχρι και σήμερα να υφίσταται έντονος ανταγωνισμός μεταξύ αυτών. Η αρχική πολιτική επιλογή του Ιράν να απομονωθεί, εξυπηρέτησε απόλυτα τα συμφέροντα της Σαουδικής Αραβίας, ωστόσο στη συνέχεια η περιφερειακή ηγεμονία στην ευρύτερη περιοχή αποτέλεσε σημαντική στόχευση και των δύο χωρών. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια το Ιράν επιδιώκει πιο ενεργό ρόλο στη Διεθνή Κοινότητα, γεγονός που αποδεικνύεται και από την συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Επιπλέον, είναι ευρέως αποδεκτό ότι, παρόλο που μια ευθεία γενικευμένη αντιπαράθεση μεταξύ Σ. Αραβίας – Ιράν δεν έχει υπάρξει, η αντιπαλότητα εκδηλώνεται μέσω «proxy wars» σε άλλες περιοχές της Μέσης Ανατολής, γεγονός που λειτούργησε καταλυτικά στην εμφάνιση τρομοκρατικών ομάδων/οργανώσεων. Σκοπός της εργασίας είναι να εξετάσει σε βάθος την αντιπαλότητα Σ.Αραβίας – Ιράν και πως αυτή εκδηλώνεται μέσα από την προσπάθεια διατήρησης των θρησκευτικών διαιρέσεων (σουνίτες - σιϊτες), τις πολιτικές - στρατηγικές εκφάνσεις της καθώς και τον ρόλο τρίτων δυνάμεων. Καίριο ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί, μεταξύ άλλων, είναι κατά πόσο η ψυχροπολεμική κατάσταση που έχει διαμορφωθεί μεταξύ των δύο χωρών και η προσπάθεια κατάκτησης της περιφερειακής ηγεμονίας, πηγάζει απόλυτα από την ιδεολογική – θρησκευτική ετερότητα ή απλώς αυτό αποτελεί την αφορμή.