Το άγχος της σκηνής σε σπουδαστές πιάνου: μια βιβλιογραφική ανασκόπηση

Abstract

Το άγχος της σκηνής (Performance Anxiety/ Stage Fright) είναι μία κατάσταση που αντιμετωπίζουν πολλοί επαγγελματίες που εκτίθενται σε κοινό. Σύμφωνα με βιβλιογραφικές αναφορές, αφορά πολιτικούς, καλλιτέχνες (ηθοποιούς, χορευτές, μουσικούς), αθλητές, δημόσιους ομιλητές. Πρόκειται για ένα είδος κοινωνικής φοβίας, στην οποία το άτομο βρίσκεται σε μια κατάσταση υπερδιέγερσης, καθώς βιώνει έντονα συμπτώματα άγχους κατά τη διάρκεια μιας δημόσιας εμφάνισής του. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι σωματικά, γνωστικά ή/και συμπεριφορικά. Η ένταση στην οποία βιώνει κανείς τα παραπάνω συμπτώματα εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, από τις προσωπικές του ερμηνείες και από παράγοντες περιβαλλοντικούς (οικογενειακούς , κοινωνικούς, εκπαιδευτικούς). Το άγχος σκηνής έχει ως αποτέλεσμα στις περισσότερες περιπτώσεις πτώση της ποιότητας απόδοσης ,αρνητικά συναισθήματα και δυσάρεστες εμπειρίες και ενδέχεται να οδηγήσει το άτομο που το βιώνει σε μια τάση αποφυγής της έκθεσής του στο κοινό και αρκετές φορές σε ολοκληρωτική εγκατάλειψη της δραστηριότητας αυτής. Πρόκειται για ένα φαινόμενο το οποίο απασχόλησε ερευνητές από πολλούς διαφορετικούς επιστημονικούς χώρους, καθώς έχει διαστάσεις κοινωνιολογικές, ψυχολογικές αλλά και εκπαιδευτικές. Στην παρούσα εργασία γίνεται μια βιβλιογραφική ανασκόπηση σχετική με το άγχος σκηνής των μουσικών (Music Performance Anxiety- MPA) και ιδιαίτερα των σπουδαστών πιάνου. Οι άξονες πάνω στους οποίους κινείται η βιβλιογραφική αυτή ανασκόπηση είναι οι εξής: α) Η περιγραφή του άγχους σκηνής που βιώνουν οι σπουδαστές πιάνου με ιδιαίτερη αναφορά στη συμπτωματολογία, τις επιδράσεις του άγχους στη μουσική ερμηνεία και στους παράγοντες πρόκλησης ή ενίσχυσης των συμπτωμάτων του. β) Από την εκπαιδευτική σκοπιά, με βάση τη βιβλιογραφία επιχειρείται η διερεύνηση της εκπαιδευτικής σχέσης(του σπουδαστή πιάνου και του καθηγητή του) και του ρόλου που αυτή η σχέση διαδραματίζει στην ενίσχυση του άγχους της σκηνής που βιώνουν οι σπουδαστές του πιάνου ή στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται αναφορά στο ρόλο των κινήτρων μουσικής απόδοσης και στη σχέση τους με την εκδήλωση άγχους σκηνής, όπως επίσης και στον τρόπο ενίσχυσης των κινήτρων αυτών μέσω της μουσικής εκπαιδευτικής διαδικασίας. Τέλος, περιγράφεται το φαινόμενο της συναισθηματικής μετάδοσης (emotional contagion). Οι τρόποι, δηλαδή, με τους οποίους τα συναισθήματα μεταδίδονται από τον καθηγητή του οργάνου στο μαθητή του και το αντίστροφο. Ιδιαίτερα επισημαίνεται η μετάδοση του άγχους (stress crossover) ,όπως και η μετάδοση θετικών συναισθημάτων( positive crossover).