Προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής ένωσης μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας

Abstract

Η παρούσα έρευνα επικεντρώνεται στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου στα πλαίσια της Ε.Ε. και κυρίως στις σημαντικές νομοθετικές αλλαγές που επέρχονται σε αυτόν τον τομέα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας. Αρχικά ερευνάται η ιστορική πορεία της θεσμικής κατοχύρωσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ε.Ε. μέσα από την αναδρομή στα ιδρυτικά κείμενα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, όπου και διαπιστώνεται η απουσία οποιασδήποτε λογικής καταλόγου θεμελιωδών δικαιωμάτων, γεγονός το οποίο χωρίς αμφιβολία λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Ως εκ τούτου, οι συνθήκες της Ε.Ε. που ακολουθούν, οι οποίες συγκαταλέγονται στο πρωτογενές κοινοτικό δίκαιο, όπως η Συνθήκη του Μάαστριχτ και η Συνθήκη του Άμστερνταμ, αποτυπώνουν γραπτώς θεμελιώδη δικαιώματα και αρχές κοινοτικού δικαίου. Ωστόσο, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα σε επίπεδο ολοκληρωμένης προστασίας, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στη δημιουργία ενός «Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων των πολιτών της Ε.Ε.», ο οποίος θα καλύπτει όλο το φάσμα των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των ευρωπαίων πολιτών. Συγκεκριμένα, η πρωτοβουλία για την εκπόνηση του ως άνω Χάρτη, εκδηλώνεται στη Σύνοδο Κορυφής της Κολωνίας τον Ιούνιο του 1999 και εγκρίνεται στη Σύνοδο Κορυφής της Νίκαιας της 7ης Δεκεμβρίου 2000. Αξίζει να σημειωθεί, πως αντίθετα με όσα προέβλεπε το Σχέδιο Συντάγματος, ο Χάρτης δεν ενσωματώνεται στο κείμενο των Συνθηκών, αλλά επισυνάπτεται στις Συνθήκες. Η μεγάλη αλλαγή, επέρχεται με τη Συνθήκη της Λισαβόνας η οποία δεν συμπεριλαμβάνει το Χάρτη στο κείμενό της, αλλά αναφέρει ρητά ότι ο Χάρτης Θεμελιωδών δικαιωμάτων έχει την ίδια νομική αξία με τις Συνθήκες. Επιπρόσθετα, εισάγει το Χάρτη στο πρωτογενές δίκαιο και καθιερώνει τη δυνατότητα της Ε.Ε. να τηρήσει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ωστόσο, παρά την αύξηση της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων, με την έναρξη ισχύος του Χάρτη περιπλέκεται περισσότερο το ήδη πολυεπίπεδο σύστημα προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ε Ε.