Αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα των αρχών φορολογικής διοίκησης στις χώρες της Ευρωζώνης. Η δομή και ο τρόπος λειτουργίας του φοροεισπρακτικού μηχανισμού στην Ελλάδα, μελετώντας τις προοπτικές βελτίωσης του σε σχέση με τις χώρες της Ευρωζώνης

Abstract

Η διατριβή αυτή έχει ως αντικείμενο μελέτης και έρευνας την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των αρχών φορολογικής διοίκησης στις χώρες της Ευρωζώνης. Σκοπός της είναι να αναλύσει τις σύγχρονες θεωρίες και προσεγγίσεις σχετικά με την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα των φορολογικών διοικήσεων και την βελτίωση του φοροεισπρακτικού τους μηχανισμού. Η διατριβή χωρίζεται σε δυο μέρη. Το πρώτο μέρος εξετάζει ζητήματα εννοιολογικού περιεχομένου, θεσμικού πλαισίου και οργανωτικής δομής των φορολογικών διοικήσεων. Εστιάζει στο ζήτημα της αυτονομίας και αναλύει το θεωρητικό υπόδειγμα της Ημιαυτόνομης Αρχής Εσόδων. Επικεντρώνεται στους δείκτες μέτρησης της απόδοσης ως ευρύτερο μέρος της διαδικασίας του στρατηγικού και επιχειρησιακό σχεδιασμού των Ημιαυτόνομων Αρχών Εσόδων. Αναλύει τους καίριους δείκτες απόδοσης (Key Performance Indicators) και την στρατηγική που εφαρμόζουν οι φορολογικές διοικήσεις για την διαχείριση του χρέους με σκοπό την βελτίωση του φοροεισπρακτικού τους μηχανισμού. Επίσης αναλύει το σύστημα διαχείρισης της απόδοσης του ανθρώπινου δυναμικού μέσα από τις εμπειρίες των φορολογικών διοικήσεων. Στο δεύτερο μέρος της διατριβής διερευνάται η αποδοτικότητα των φορολογικών διοικήσεων μέσα από τη μέθοδο της Περιβάλλουσας Ανάλυσης Δεδομένων (Data Envelopment Analysis -DΕA), που λειτουργούν υπό τη μορφή μιας Ημιαυτόνομης Αρχής Εσόδων στις χώρες της Ευρωζώνης, με σκοπό την εξεύρεση μεταβλητών που επηρεάζουν την αποδοτικότητα τους και την ανάδειξη των μεταβολών που μπορούν να τις καθορίσουν ως αποδοτικές. Αρχικά αποτυπώνονται τα σημαντικότερα αποτελέσματα, που έχουν προκύψει από έρευνες στο συγκεκριμένο πεδίο. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε ένα μοντέλο σύγκρισης με προσανατολισμό τη μεγιστοποίηση των εκροών και ελαχιστοποίηση των εισροών, το μοντέλο CCR για την μέτρηση της αποδοτικότητας των ημιαυτόνομων Αρχών Εσόδων στις χώρες της Ευρωζώνης. Ακολουθεί μια ανάλυση πολλαπλής παλινδρόμησης με τη δημιουργία ενός μοντέλου που εξηγεί 2 πως επιλεγμένες μεταβλητές για την βελτίωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού έχουν επίδραση στην αποδοτικότητα των Ημιαυτόνομων Αρχών Εσόδων των φορολογικών διοικήσεων και προκύπτουν προτάσεις για την βελτίωση του. Η διατριβή καταλήγει ότι η αποδοτικότητα των φορολογικών διοικήσεων που θεσμικά εκπροσωπούνται από Ημιαυτόνομες Αρχές εσόδων, επηρεάζεται, από τις μεταβλητές που αφορούν τις συνολικές καθυστερήσεις στο οφειλόμενο χρέος ως ποσοστό εισπράξεων ανά τύπο φόρου, το κόστος της ψηφιακής οικονομίας και το ανθρώπινο δυναμικό. Το υψηλότερο ποσοστό δαπανών για τη χρήση τεχνολογιών πληροφορικής, μέσω ειδικών προγραμμάτων πληροφορικής, η οριακή αύξηση του προσωπικού που χρησιμοποιείται για την παροχή υπηρεσιών με εξειδίκευση στον έλεγχο, την έρευνα και την είσπραξη οφειλών, η μείωση του ποσοστού των συνολικών καθυστερήσεων του οφειλόμενου χρέους, οδηγούν αναμφίβολα σε υψηλότερο επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών προς στους φορολογούμενους, βελτιώνουν τη διαδικασία ανάκτησης χρέους και συνακόλουθα αυξάνουν την αποδοτικότητα του φοροεισπρακτικού μηχανισμού.

Η διατριβή αυτή έχει ως αντικείμενο μελέτης και έρευνας την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των αρχών φορολογικής διοίκησης στις χώρες της Ευρωζώνης. Σκοπός της είναι να αναλύσει τις σύγχρονες θεωρίες και προσεγγίσεις σχετικά με την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα των φορολογικών διοικήσεων και την βελτίωση του φοροεισπρακτικού τους μηχανισμού. Η διατριβή χωρίζεται σε δυο μέρη. Το πρώτο μέρος εξετάζει ζητήματα εννοιολογικού περιεχομένου, θεσμικού πλαισίου και οργανωτικής δομής των φορολογικών διοικήσεων. Εστιάζει στο ζήτημα της αυτονομίας και αναλύει το θεωρητικό υπόδειγμα της Ημιαυτόνομης Αρχής Εσόδων. Επικεντρώνεται στους δείκτες μέτρησης της απόδοσης ως ευρύτερο μέρος της διαδικασίας του στρατηγικού και επιχειρησιακό σχεδιασμού των Ημιαυτόνομων Αρχών Εσόδων. Αναλύει τους καίριους δείκτες απόδοσης (Key Performance Indicators) και την στρατηγική που εφαρμόζουν οι φορολογικές διοικήσεις για την διαχείριση του χρέους με σκοπό την βελτίωση του φοροεισπρακτικού τους μηχανισμού. Επίσης αναλύει το σύστημα διαχείρισης της απόδοσης του ανθρώπινου δυναμικού μέσα από τις εμπειρίες των φορολογικών διοικήσεων. Στο δεύτερο μέρος της διατριβής διερευνάται η αποδοτικότητα των φορολογικών διοικήσεων μέσα από τη μέθοδο της Περιβάλλουσας Ανάλυσης Δεδομένων (Data Envelopment Analysis -DΕA), που λειτουργούν υπό τη μορφή μιας Ημιαυτόνομης Αρχής Εσόδων στις χώρες της Ευρωζώνης, με σκοπό την εξεύρεση μεταβλητών που επηρεάζουν την αποδοτικότητα τους και την ανάδειξη των μεταβολών που μπορούν να τις καθορίσουν ως αποδοτικές. Αρχικά αποτυπώνονται τα σημαντικότερα αποτελέσματα, που έχουν προκύψει από έρευνες στο συγκεκριμένο πεδίο. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε ένα μοντέλο σύγκρισης με προσανατολισμό τη μεγιστοποίηση των εκροών και ελαχιστοποίηση των εισροών, το μοντέλο CCR για την μέτρηση της αποδοτικότητας των ημιαυτόνομων Αρχών Εσόδων στις χώρες της Ευρωζώνης. Ακολουθεί μια ανάλυση πολλαπλής παλινδρόμησης με τη δημιουργία ενός μοντέλου που εξηγεί 2 πως επιλεγμένες μεταβλητές για την βελτίωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού έχουν επίδραση στην αποδοτικότητα των Ημιαυτόνομων Αρχών Εσόδων των φορολογικών διοικήσεων και προκύπτουν προτάσεις για την βελτίωση του. Η διατριβή καταλήγει ότι η αποδοτικότητα των φορολογικών διοικήσεων που θεσμικά εκπροσωπούνται από Ημιαυτόνομες Αρχές εσόδων, επηρεάζεται, από τις μεταβλητές που αφορούν τις συνολικές καθυστερήσεις στο οφειλόμενο χρέος ως ποσοστό εισπράξεων ανά τύπο φόρου, το κόστος της ψηφιακής οικονομίας και το ανθρώπινο δυναμικό. Το υψηλότερο ποσοστό δαπανών για τη χρήση τεχνολογιών πληροφορικής, μέσω ειδικών προγραμμάτων πληροφορικής, η οριακή αύξηση του προσωπικού που χρησιμοποιείται για την παροχή υπηρεσιών με εξειδίκευση στον έλεγχο, την έρευνα και την είσπραξη οφειλών, η μείωση του ποσοστού των συνολικών καθυστερήσεων του οφειλόμενου χρέους, οδηγούν αναμφίβολα σε υψηλότερο επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών προς στους φορολογούμενους, βελτιώνουν τη διαδικασία ανάκτησης χρέους και συνακόλουθα αυξάνουν την αποδοτικότητα του φοροεισπρακτικού μηχανισμού.