Διερεύνηση των λόγων υιοθέτησης των ψηφιακών νομισμάτων και της χρήσης τους ως μέσο συναλλαγής από τις επιχειρήσεις, μέσω της μοντελοποίησης διαρθρωτικών εξισώσεων και της ανάλυσης χρονοσειρών

Abstract

Η ευρεία υιοθέτηση των ψηφιακών νομισμάτων αποτελεί ένα επίκαιρο και κρίσιμο ζήτημα. Η παρούσα διατριβή εστιάζει στον αντιπροσωπευτικότερο τύπο των ψηφιακών νομισμάτων, τα κρυπτονομίσματα και ιδιαίτερα στο Bitcoin, το πρώτο αποκεντρωμένο δίκτυο πληρωμών και κυρίαρχο κρυπτονόμισμα με βάση την κεφαλαιοποίηση αγοράς από το 2009. Απαραίτητη προϋπόθεση για την ευρεία υιοθέτηση των ψηφιακών νομισμάτων αποτελεί η αποδοχή και χρήση τους στις καθημερινές συναλλαγές από τις επιχειρήσεις, ωστόσο τα ψηφιακά νομίσματα είναι ακόμη σε πρώιμο στάδιο υιοθέτησης. Κύριος ερευνητικός στόχος είναι να διερευνηθούν οι λόγοι που επηρεάζουν την υιοθέτηση των ψηφιακών νομισμάτων και τη χρήση τους ως μέσο συναλλαγής από την πλευρά των επιχειρήσεων. Θεωρώντας τα ψηφιακά νομίσματα ως πρωτοποριακή τεχνολογική καινοτομία, προτείνεται ένα ερευνητικό μοντέλο που συνδυάζει το μοντέλο διαδικασίας απόφασης λήψης καινοτομίας (IDPM) με το μοντέλο αποδοχής τεχνολογίας (TAM), προσθέτοντας τη δομική μεταβλητή της αντιληπτής ασφάλειας. Οι ερευνητικές υποθέσεις οδήγησαν στη δημιουργία ενός δομημένου ερωτηματολογίου, το οποίο αποτέλεσε το ερευνητικό εργαλείο στη διαδικτυακή έρευνα που πραγματοποιήθηκε για εννέα (9) μήνες και ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2017, απευθυνόμενη σε επιχειρηματικούς χρήστες. Τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από τις 254 απαντήσεις, αναλύθηκαν περαιτέρω με τη χρήση της μοντελοποίησης διαρθρωτικών εξισώσεων (SEM), με τη χρήση του πακέτου λογισμικού, ανοικτού κώδικα R, lavaan (έκδοση 0.5-23.1097). Τα αποτελέσματα της πρωτογενούς έρευνας αναδεικνύουν ότι ο κυριότερος λόγος, που επηρεάζει άμεσα τη διαδικασία λήψης απόφασης των επιχειρήσεων για την υιοθέτηση και χρήση των ψηφιακών νομισμάτων, είναι η αντιληπτή ασφάλεια, ακολουθούμενη από την αντιληπτή χρησιμότητα, ενώ η συμβατότητα με τις υπάρχουσες αξίες και πρακτικές έχει έμμεση επιρροή. Πιο συγκεκριμένα, τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι οι επιχειρηματικές χρήστες θα πρέπει να (i) διαμορφώνουν τις πολιτικές των επιχειρήσεων τους με βάση την ασφάλεια, προκειμένου να αισθάνονται ασφαλείς για τη συμμετοχή τους στα δίκτυα των ψηφιακών νομισμάτων και τις συναλλαγές τους στις ψηφιακές αγορές, (ii) γνωρίσουν και να κατανοήσουν τα πλεονεκτήματα που θα μπορούσαν να προσφέρουν τα ψηφιακά νομίσματα στις επιχειρήσεις τους και (iii) αναπτύξουν τεχνικές, να σχεδιάσουν δράσεις και να εφαρμόσουν πρακτικές, ώστε να βελτιώσουν την εξοικείωσή τους με τη χρήση των ψηφιακών νομισμάτων, ώστε η χρήση αυτή να είναι συμβατή με τις υπάρχουσες πρακτικές εργασίας, τα συστήματα της επιχείρησης και τους κανόνες συναλλαγών. Στη συνέχεια, εστιάζοντας σε ένα χαρακτηριστικό του παραπάνω κυριότερου λόγου, εξετάζεται η επίδραση της μεταβλητότητας της τιμής του Bitcoin στην υιοθέτησή του από τις επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα, διερευνάται ένα παράδοξο που εμφανίζεται στο δικτυακό φαινόμενο του Bitcoin. Η οικονομετρική διαδικασία που ακολουθήθηκε, χρησιμοποιώντας εβδομαδιαία δεδομένα χρονοσειρών, για μία χρονική περίοδο πέντε ετών (Φεβρουάριος 2013 - Φεβρουάριος 2018), αποτελείται από τους ελέγχους μοναδιαίας ρίζας ADF και PP, συνολοκλήρωσης Johansen, αιτιότητας κατά Granger/block exogeneity Wald, αιφνιδίων αντιδράσεων και αποσυνθέσεων διακύμανσης, οι οποίοι παρέχουν μία πρόβλεψη για τον τρόπο με τον οποίο κάθε ενδογενής μεταβλητή θα ανταποκριθεί σε μία διαταραχή που συμβαίνει σε μία άλλη μεταβλητή σε έναν ορίζοντα δέκα (10) εβδομάδων. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του παρατηρούμενου παράδοξου, δεδομένου ότι, ο αριθμός των επιχειρήσεων που δέχονται bitcoins είναι σχεδόν ανεπηρέαστος από τους κραδασμούς στην αγορά του Bitcoin. Τα ευρήματα της διατριβής παρέχουν χρήσιμες γνώσεις και έχουν σημαντικές επιπτώσεις αφενός για τους ακαδημαϊκούς, γεφυρώνοντας το βιβλιογραφικό κενό σχετικά με τους λόγους που επηρεάζουν την υιοθέτηση των ψηφιακών νομισμάτων και της χρήσης τους ως μέσο συναλλαγής από τις επιχειρήσεις και αφετέρου για τους επαγγελματίες βοηθώντας τους στη λήψη αποφάσεων σχετικά με την υιοθέτηση και τη χρήση ψηφιακών νομισμάτων. Τέλος, η διατριβή γεφυρώνει το θεωρητικό χάσμα μεταξύ των δύο όρων των φαινομένων δικτύου και των εξωτερικοτήτων δικτύου, των οποίων η διάκριση δεν είναι σαφής βιβλιογραφικά γενικά, αλλά και ειδικότερα στην περίπτωση των ψηφιακών νομισμάτων, υποδεικνύοντας τη στενή σχέση και τονίζοντας τις διαφορές τους, και αφετέρου το πρακτικό χάσμα που ανακύπτει, καθώς δεν υπάρχει μέχρι στιγμής πλήρης κατανόηση των φαινομένων δικτύου και των εξωτερικοτήτων δικτύου που εμφανίζονται στην αγορά του Bitcoin, γεγονός που οδηγεί στην καθυστέρηση της ευρείας αποδοχής του και συνεπακόλουθα των ψηφιακών νομισμάτων.

The widespread adoption of digital currencies is a topical and critical issue. This thesis focuses on the cryptocurrencies, which are the most representative type of digital currencies and especially on Bitcoin, which is the first decentralized payment network and dominant cryptocurrency in terms of market capitalization since 2009. In order for digital currencies to achieve widespread adoption, businesses have to accept and use them in the daily commercial transactions; however, digital currencies are still in the early adoption stage. The main research goal is to investigate the reasons that influence the adoption of digital currencies and their use as a means of transaction by companies. Considering digital currencies as a pioneering technological innovation, the thesis proposes a research model that combines the innovation decision process model (IDPM) with the technology acceptance model (TAM), adding the construct of perceived security. The research hypotheses led to the construction of a structured questionnaire, which was the research tool of the survey that had been conducted online for 9 months and was completed in early 2017, addressing to commercial users. The collected data from 254 respondents were further analyzed by applying structural equation modeling (SEM), using the open source software package R, lavaan (version 0.5-23.1097). The results of the primary research stress the role of perceived security, followed by perceived usefulness, while compatibility with existing values and practices has indirect influence on the adoption and use of digital currencies by companies. More specifically, these findings imply that commercial users need to (i) build their policies regarding transactions in digital currencies on the basis of security in order to feel safe about their participation in the digital currencies’ networks and their transactions in the digital markets, (ii) know and understand the benefits of digital currencies for their companies, and (iii) develop techniques, plan actions, and apply practices in order to improve their familiarization with digital currencies, so their use to be compatible with the existing work practices, company’s systems, and transaction rules. Subsequently, the research focuses on a feature of the above main adoption factor by examining the impact of Bitcoin’s price volatility on commercial adoption, while exploring a paradox that appears in the Bitcoin network effect. An econometric procedure is followed, using weekly time series data for the five-year time period February 2013-February 2018, which includes the unit root tests of ADF and PP, Johansen cointegration test, Granger causality/block exogeneity Wald test, impulse response, and variance decomposition, providing a forecasting of how each endogenous variable will respond to a shock which occurs on another variable over a horizon of 10 weeks. The results verify the existence of the observed paradox, since the number of merchants that accept bitcoins is almost unaffected by the shocks in the Bitcoin market. The findings of this thesis provide useful insights and have significant implications for academics by bridging the gap in the literature about the reasons affecting digital currencies’ commercial adoption and for practitioners concerning decision-making on their adoption and use. Finally, the thesis bridges the theoretical gap between the terms of network effects and network externalities by indicating the close relationship of them, as well as highlighting their differences, while also fills the practical gap that exists since there is not so far a full understanding of the network effects’ phenomena and the network externalities that appear in the Bitcoin’s market, which conduce to the delay of its widespread adoption and consequently to the delay of the adoption and use of all the digital currencies.