Επιδράσεις της φωνολογικής δομής στην εκμάθηση και παραγωγή λεξιλογίου σε κωφά παιδιά με κοχλιακό εμφύτευμα

Abstract

Η χρήση των κοχλιακών εμφυτευμάτων έχει βοηθήσει τα κωφά παιδιά να αναπτύξουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες (Geers, & Tobey, 1995. Miyamoto, Kirk, Robbins, Todd, & Riley, 1996. Peng Spencer, & Tomblin, 2004. Serry & Blarney 1999. Svirsky & Chin, 2000. Tobey & Geers, 1995. Tobey, Geers, Brenner, Tye-Murray, & Kirk, 1993). Αν και τα οφέλη από την κοχλιακή εμφύτευση είναι πολλά, τα παιδιά με κοχλιακό εμφύτευμα συνεχίζουν να παρουσιάζουν δυσκολίες στην κατάκτηση του λεξιλογίου (El- Hakim, Levasseur, Mountm, Stevens, & Harrison, 2001. Fagan, Pisoni, Horn, & Dillon, 2007. Thal, Des Jardin & Eisenberg, 2007). Επιπρόσθετα, έχουν αναφερθεί παραμένουσες δυσκολίες στην άρθρωση και στη φωνολογία των παιδιών με κοχλιακό εμφύτευμα (Chin, 2002. Chin, 2003) αλλά και στον τονισμό των λέξεων (Most & Peled, 2007). Σύμφωνα με τις σύγχρονες θεωρίες εκμάθησης νέων λέξεων, τα φωνολογικά και λεξικά χαρακτηριστικά των λέξεων αλληλεπιδρούν κατά τη διαδικασία εκμάθησης νέων λέξεων (Hollich, Jusczyk, & Luce, 2002. Storkel, 2001, 2003, 2004a, 2009. Storkel & Lee, 2011). Χαρακτηριστικά των λέξεων όπως η φωνοτακτική πιθανότητα, το μήκος συλλαβών των λέξεων και η ένταση γειτνίασης έχουν επίδραση στην παραγωγή και εκμάθηση λέξεων. Οι θεωρίες εκμάθησης λέξεων σε συνδυασμό με τις δυσκολίες των παιδιών με κοχλιακό εμφύτευμα στο λεξιλόγιο, στη φωνολογία και στον τονισμό των λέξεων, μας οδήγησε στο να μελετήσουμε την επίδραση τριών χαρακτηριστικών των λέξεων (φωνοτακτική πιθανότητα, μήκος συλλαβών των λέξεων και μοτίβο τονισμού των λέξεων) στην παραγωγή και εκμάθηση νέων λέξεων σε κωφά παιδιά με κοχλιακό εμφύτευμα. Συγκεκριμένα, σκοπός της παρούσας ερευνητικής μελέτης είναι να μελετήσει την επίδραση της φωνοτακτικής πιθανότητας, του μήκους συλλαβών των λέξεων και του μοτίβου τονισμού των λέξεων στην παραγωγή και εκμάθηση νέων λέξεων σε κωφά παιδιά με κοχλιακό εμφύτευμα. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 44 παιδιά, 22 παιδιά με κοχλιακό εμφύτευμα (ΚΕ) και 22 παιδιά τυπικής ανάπτυξης (ΤΑ). Χορηγήθηκαν πέντε δοκιμασίες ελέγχου για τον έλεγχο της μη γλωσσικής νοημοσύνης, της άρθρωσης, του δεκτικού λεξιλογίου και της φωνολογικής και λεκτικής μνήμης. Η πειραματική διαδικασία, με την οποία ελέγχθηκε η επίδραση των τριών χαρακτηριστικών των λέξεων στην εκμάθηση νέων λέξεων, αποτελούνταν από δύο δοκιμασίες παραγωγής και εκμάθησης 32 ψευδολέξεων που παρουσιάστηκαν στα παιδιά με την μορφή παιχνιδιού σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Οι επιδόσεις των παιδιών με ΚΕ σε όλες τις δοκιμασίες ελέγχου (άρθρωση, δεκτικό λεξιλόγιο, μνήμη) βρέθηκαν να είναι στατιστικά σημαντικά χαμηλότερες από αυτές των παιδιών ΤΑ, φανερώνοντας έτσι παραμένουσες δυσκολίες στον κλινικό αυτό πληθυσμό και στη σχολική ηλικία. Στην εκμάθηση νέων λέξεων, οι παράγοντες φωνοτακτική πιθανότητα και μήκος συλλαβών των λέξεων δεν φάνηκε να επηρεάζουν την εκμάθηση νέων λέξεων στα παιδιά ΤΑ και στα παιδιά με ΚΕ. Ο παράγοντας, όμως, μοτίβο τονισμού των λέξεων, φάνηκε πως είχε επίδραση στην εκμάθηση νέων λέξεων στα παιδιά με ΚΕ, καθώς διαπιστώθηκαν χαμηλότερες επιδόσεις στην εκμάθηση λέξεων ιαμβικού και τροχαϊκού τονισμού σε σχέση με τα παιδιά ΤΑ. Στην παραγωγή των νέων λέξεων, τα παιδιά ΤΑ παρουσίασαν καλύτερες παραγωγές από τα παιδιά με ΚΕ. Στα παιδιά ΤΑ οι παράγοντες φωνοτακτική πιθανότητα και μοτίβο τονισμού των λέξεων δεν φάνηκε να επιδρούν στην παραγωγή των νέων λέξεων. ‘Όσον αφορά στο μήκος συλλαβών των λέξεων, τα μικρά παιδιά ΤΑ παρουσίασαν καλύτερες επιδόσεις στην παραγωγή δισύλλαβων από ότι τρισύλλαβων λέξεων. Στα παιδιά με ΚΕ, οι παραπάνω παράγοντες φάνηκε πως επηρέασαν τις παραγωγές των παιδιών. Συγκεκριμένα, τα παιδιά με ΚΕ και ειδικότερα, η ομάδα μικρών παιδιών με ΚΕ παρουσίασε καλύτερες παραγωγές στις λέξεις υψηλής από ότι χαμηλής φωνοτακτικής πιθανότητας, Όσον αφορά στην παραγωγή δισύλλαβων και τρισύλλαβων λέξεων, τα παιδιά με ΚΕ παρουσίασαν στατιστικά σημαντικές διαφορές, με καλύτερες επιδόσεις να εντοπίζονται στην παραγωγή των δισύλλαβων λέξεων. Το μοτίβο τονισμού των λέξεων είχε επίσης επίδραση στην παραγωγή των νέων λέξεων στα παιδιά με ΚΕ, καθώς οι λέξεις ιαμβικού τονισμού παρουσίασαν καλύτερες παραγωγές σε σχέση με τις λέξεις τροχαϊκού τονισμού. Επίσης, τα φωνήεντα των λέξεων ιαμβικού τονισμού είχαν καλύτερες παραγωγές από αυτά των λέξεων τροχαϊκού τονισμού. Παρόλο, όμως, την καλύτερη παραγωγή των λέξεων ιαμβικού τονισμού, τα παιδιά με ΚΕ παρουσίασαν δυσκολίες στην παραγωγή του τονισμού στις λέξεις ιαμβικού τονισμού, θέτοντας την ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση της επίδρασης του μοτίβου τονισμού των λέξεων στην εκμάθηση και παραγωγή νέων λέξεων καθώς και της σχέσης μεταξύ πρόσληψης και παραγωγής στα παιδιά με ΚΕ.

The use of the cochlear implants have helped deaf children to improve their language abilities (Geers, & Tobey, 1995. Miyamoto, Kirk, Robbins, Todd, & Riley, 1996. Peng, Spencer, & Tomblin, 2004. Serry & Blarney, 1999. Svirsky & Chin, 2000. Tobey & Geers, 1995. Tobey, Geers, Brenner, Tye-Murray, & Kirk, 1993). Although the benefits of the cochlear implantation are many, cochlear implanted children, still face difficulties in acquiring new words (Geers, & Tobey, 1995: Miyamoto, Kirk, Robbins, Todd, & Riley, 1996. Peng, Spencer, & Tomblin, 2004. Serry & Blarney, 1999: Svirsky & Chin, 2000. Tobey & Geers, 1995. Tobey, Geers, Brenner, Tye-Murray, & Kirk, 1993). In addition, in children with cochlear implants, persistent difficulties have been reported in articulation and phonology (Chin, 2002. Chin, 2003) and in word stress (Most & Peled, 2007). According to word learning theories, phonological and lexical characteristics of the words interact at the word learning process (Hollich, Jusczyk, & Luce, 2002. Storkel, 2001, 2003, 2004a, 2009. Storkel & Lee, 2011). Characteristics of the words such as phonotactic probability, word length and neighborhood density have an impact on word production and on word learning. The difficulties of children with cochlear implants in vocabulary, phonology and word stress led us to study the effect of the follow three word characteristics, phonotactic probability, word length and word stress, on word learning in children with cochlear implants (CI). The sample of the study consisted of 44 children, 22 children with cochlear implants and 22 typically developing children. Five screening tests were administered to test non-verbal intelligence, articulation, receptive vocabulary, phonological memory and verbal memory. The experimental process, which tested the effect of the three characteristics of the words on word learning, consisted of two tests, presented to children in the form of a computer game. Children have to learn and produce 32 non-words. CI children performed lower than NH children in all screening tests. In learning new words, phonotactic probability and word length did not appear to affect the learning of the new words both in NH and in CI children. However, CI children performed lower than NH children in the learning of trochaic and iambic words. At the production tasks, NH children performed better than CI children at the production of the new words. Phonotactic probability and word stress, did not appear to influence the productions of the new words in NH children. As far as the word length is concerned, young NH children produced better 2-syllable than 3-syllable words. In the CI group, the above factors, appeared to affect the productions. Young CI children produced better the words of high than the words of low probability. Better also were the productions of the 2-syllable than of the 3-syllable words in the CI group. The word stress pattern also, had an impact on the production of the new words in CI children. CI children, produced better the iambic than the trochaic words. They also produced better the vowels of the iambic than the vowels of the trochaic words. However, despite the better productions of the iambic words, children with CI, had difficulties at the production of the iambic stress pattern. Further research is needed to determine the effect of word stress pattern on word production and also the relation between perception and production in the process of word learning in Greek CI children.