Αυτοεκτίμηση, αίσθημα μοναξιάς και ποιότητα των φιλικών σχέσεων ενηλίκων με νοητική αναπηρία: μια διερευνητική μελέτη

Abstract

Η παρούσα εργασία σχετίζεται με τις φιλικές σχέσεις των ενηλίκων με νοητική αναπηρία, την αυτοεκτίμησή τους και το αίσθημα μοναξιάς, που βιώνουν. Γενικότερα, έχει αποδειχθεί σε αρκετές έρευνες ότι οι τρεις αυτές έννοιες σχετίζονται άμεσα μεταξύ τους. Μολονότι τα τελευταία χρόνια επιδιώκεται η κοινωνική συμπερίληψη των ατόμων με αναπηρία, το κοινωνικό στίγμα παραμένει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εμφανίζουν ελάχιστες κοινωνικές εμπειρίες, γεγονός που τους ωθεί στην απομόνωση και επομένως σε αυξημένα επίπεδα μοναξιάς. Παράλληλα, η αυτοεκτίμηση διακρίνεται για το διττό της ρόλο, αφού μπορεί να λειτουργήσει είτε ως παράγοντας είτε ως αποτέλεσμα αυτών των αρνητικών κοινωνικών και συναισθηματικών καταστάσεων. Στην παρούσα έρευνα σκοπός ήταν να μελετηθούν αυτές οι μεταβλητές και η μεταξύ τους συσχέτιση σε πληθυσμό 104 ενηλίκων με ήπια και μέτρια νοητική αναπηρία, χρησιμοποιώντας εργαλεία αυτοαναφοράς. Η στατιστική ανάλυση έδειξε πως οι ερωτώμενοι κάνουν φίλους κυρίως εντός των δομών ειδικής αγωγής. Επιπλέον, φαίνεται πως διατηρούν την ποιότητα φιλικών σχέσεων και την αυτοεκτίμησή τους σε ικανοποιητικά επίπεδα, ενώ το αίσθημα μοναξιάς κυμαίνεται σε ένα μέτριο επίπεδο. Έτσι, διακρίνεται μια σημαντική αντίθεση στα αποτελέσματα αυτά με τα περισσότερα ευρήματα παλαιότερων ερευνών. Το γεγονός αυτό μπορεί να οφείλεται μεταξύ άλλων στις δυσκολίες που εμφάνισαν οι συμμετέχοντες στα μέτρα αυτοαναφοράς, αλλά και στην προσπάθεια δημιουργίας καλής εντύπωσης στην ερευνήτρια. Ωστόσο, τα δεδομένα αυτά αξίζουν να ληφθούν υπόψη, καθώς στην έρευνα αυτή καταγράφηκε η υποκειμενική κρίση των ατόμων με νοητική αναπηρία αναφορικά με τις φιλικές τους σχέσεις, την αξία που δίνουν στους εαυτούς τους και το αίσθημα μοναξιάς. Τέλος, οι ερευνητές και οι επαγγελματίες της ειδικής αγωγής χρειάζεται να κατανοήσουν καλύτερα της κοινωνική πραγματικότητα των ατόμων με νοητική αναπηρία για τη δημιουργία επιτυχημένων εξατομικευμένων προγραμμάτων με στόχο την κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξή τους.