Η επίδραση του tempo στην υποκειμενική αντίληψη του ακροατή για τη χρονική διάρκεια κομματιών που ανήκουν σε διαφορετικά μουσικά στυλ κατά τη μουσική ακρόαση. Προτάσεις και εφαρμογές στη μουσική εκπαίδευση.

Abstract

Η παρούσα έρευνα έχει ως σκοπό τη διερεύνηση της επίδρασης του tempo (της ρυθμικής αγωγής) κομματιών που ανήκουν σε διαφορετικά μουσικά στυλ στην υποκειμενική αντίληψη του ακροατή για τη χρονική διάρκειά τους κατά τη μουσική ακρόαση. Πιο συγκεκριμένα, οι επιμέρους στόχοι της έρευνας διαμορφώθηκαν έτσι ώστε να εξεταστεί: α) αν συμπίπτει η αντικειμενική/απόλυτη διάρκεια ενός ακροώμενου κομματιού με την υποκειμενική/ψυχολογική διάρκεια όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τις υποκειμενικές κρίσεις των ακροατών και β) αν και με ποιο τρόπο το tempo του κομματιού επηρεάζει την αντίληψη που έχει ο ακροατής για τη χρονική διάρκειά του. Επίσης, μελετήθηκε η πιθανή επίδραση γ) του μουσικού στυλ του κομματιού, δ) της προτίμησης και της εξοικείωσης του ακροατή i) με το συγκεκριμένο μουσικό παράδειγμα και ii) με το μουσικό στυλ του παραδείγματος, καθώς και ε) της προηγούμενης μουσικής εκπαίδευσης του ακροατή, στις υποκειμενικές κρίσεις των ακροατών για τη χρονική διάρκεια των κομματιών με διαφορετικά tempi. Το δείγμα αποτέλεσαν 80 φοιτητές πανεπιστημιακών τμημάτων ηλικίας 18-23 ετών (40 μουσικοί και 40 μη-μουσικοί) που σπουδάζουν και κατοικούν σε μεγάλο αστικό κέντρο της Β. Ελλάδας. Ως ερευνητικό εργαλείο χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο κλειστού τύπου το οποίο κλήθηκαν να συμπληρώσουν οι συμμετέχοντες και τα δεδομένα που συλλέχθηκαν αναλύθηκαν ποσοτικά. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι κατά την ακρόαση ενός μουσικού κομματιού ο ακροατής βιώνει διαφορετικά τη διάρκειά του σε σχέση με την αντικειμενική του διάρκεια. Όσον αφορά στην επίδραση του tempo στην υποκειμενική αντίληψη της διάρκειας, παρατηρήθηκε τάση στις απαντήσεις των συμμετεχόντων στην έρευνα για εκτίμηση της διάρκειας των κομματιών με γρήγορο tempo ως μεγαλύτερη σε σύγκριση με τη διάρκεια των κομματιών με αργό tempo, χωρίς όμως η διαφορά αυτή να είναι στατιστικά σημαντική. Η ίδια τάση παρατηρήθηκε τόσο στους μουσικούς όσο και στους μη-μουσικούς συμμετέχοντες στην έρευνα. Επιπλέον, βρέθηκε ότι το μουσικό στυλ επηρέασε την υποκειμενική αντίληψη της διάρκειας, αφού εμφανίστηκαν σημαντικές διαφορές στις υποκειμενικές κρίσεις των ακροατών για τη χρονική διάρκεια των ακροώμενων κομματιών ανάλογα με το μουσικό στυλ στο οποίο εντάσσονται. Ακόμη, η παρούσα μελέτη ανέδειξε την προηγούμενη μουσική εκπαίδευση ως παράγοντα που επέδρασε σημαντικά στις υποκειμενικές εκτιμήσεις των συμμετεχόντων για τη διάρκεια των ακροώμενων κομματιών. Παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στον τρόπο εκτίμησης του χρόνου ανάμεσα στους μουσικούς και στους μη-μουσικούς συμμετέχοντες. Οι μουσικοί έτειναν να δίνουν εκτιμήσεις μεγαλύτερης διάρκειας των κομματιών από ό,τι οι μη-μουσικοί. Επίσης, οι εκτιμήσεις των μουσικών έτειναν να είναι πιο κοντά στην αντικειμενική διάρκεια. Συνολικά, και οι δύο ομάδες συμμετεχόντων (μουσικοί και μη-μουσικοί) υποτίμησαν τη χρονική διάρκεια των κομματιών στις εκτιμήσεις τους. Επιπροσθέτως, δεν βρέθηκε στατιστικά σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στην προτίμηση των ακροατών για ένα συγκεκριμένο κομμάτι και για ένα μουσικό στυλ και στην εκτίμηση της διάρκειας κατά τη μουσική ακρόαση. Στη συσχέτιση του βαθμού προτίμησης για το ακροώμενο κομμάτι με την εκτιμώμενη διάρκεια, παρατηρήθηκε ότι οι μουσικοί και οι μη-μουσικοί συμμετέχοντες παρουσίασαν διαφορές στις εκτιμήσεις τους, ανάλογα με το αν τα ακροώμενα κομμάτια ήταν σε αργό ή σε γρήγορο tempo. Επίσης, το tempo του ακροώμενου κομματιού λειτούργησε ως παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει τις απαντήσεις των μουσικών για την εκτιμώμενη διάρκεια του ακροώμενου κομματιού στη συσχέτιση του βαθμού προτίμησης για το μουσικό στυλ με την εκτιμώμενη διάρκεια. Σχετικά με την εξοικείωση με ένα συγκεκριμένο κομμάτι, δεν βρέθηκε σημαντική συσχέτιση του παράγοντα αυτού με την εκτίμηση της διάρκειας από τους ακροατές. Αντίθετα, η συσχέτιση της εκτιμώμενης διάρκειας ενός κομματιού με την εξοικείωση με το μουσικό του στυλ βρέθηκε ότι ήταν στατιστικά σημαντική (με σχέση θετική και ασθενή). Τέλος, παρατηρείται στις εκτιμήσεις των μουσικών και των μη-μουσικών για τη διάρκεια ενός ακροώμενου κομματιού ότι επηρεάζονται με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με την εξοικείωσή τους με αυτό, όταν τα μουσικά κομμάτια είναι σε γρήγορο tempo. Αντίθετα, το tempo δεν φαίνεται να αποτελεί παράγοντα που επηρεάζει τις εκτιμήσεις των δυο υποομάδων για τη διάρκεια σε σχέση με τον βαθμό εξοικείωσής τους με το μουσικό στυλ. Εν κατακλείδι, το tempo του ακροώμενου κομματιού είναι ένας παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την υποκειμενική αντίληψη του ακροατή για τη διάρκεια.