H εξωτερική πολιτική της Τουρκίας από την έλευση του Adalet ve Kalkinma Partisi στην εξουσία μέχρι και σήμερα

Abstract

Η παρούσα εργασία εξετάζει την τουρκική εξωτερική πολιτική από το 2002, έτος έλευσης στην εξουσία του Adalet ve Kalkinma Partisi (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης – ΑΚΡ) προκειμένου, τόσο να καταγράψει ιστορικά την τουρκική εξωτερική πολιτική κατά το υπόψη χρονικό διάστημα, όσο και να αναδείξει το πώς επηρεάζεται η πολιτική από τις αντιλήψεις της Τουρκίας σχετικά με το ρόλο της θρησκείας, της ιστορίας, της γεωγραφίας, των στρατιωτικών και των βασικών πολιτικών προσωπικοτήτων. Ο ρόλος της θρησκείας, η οποία για μεγάλο χρονικό διάστημα υπήρξε αντικείμενο καταστολής, καθώς η Τουρκία επεδίωκε να δημιουργήσει ένα κοσμικό κράτος, επανεμφανίστηκε ως ισχυρή δύναμη το 2002. Οι αντιλήψεις της νέας ηγεσίας, κατά την περίοδο διακυβέρνησης του ΑΚΡ, περί ιστορίας, στρατηγικού βάθους, ζωτικού χώρου και της κεντρικής γεωγραφικής θέσης, με σημείο αναφοράς την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έγιναν σταδιακά βασικός κινητήριος μοχλός στη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής. Η εισαγωγή, της θεωρίας Νταβούτογλου περί «στρατηγικού βάθους» τόσο σε ως θεωρητικό υπόβαθρο όσο και σε επίπεδο εφαρμοσμένης εξωτερικής πολίτικης και πολιτικής ασφάλειας, επηρέασε την τουρκική σκέψη, αντίληψη αλλά τις ευρύτερες κινήσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, αποτελώντας με το τρόπο αυτό τον καταλύτη μετάβασης από την πολιτική ενός ιδιότυπου απομονωτισμού, εσωστρέφειας και μη παρέμβασης σε μια ενεργητική πολυδιάστατη πολιτική προληπτικών παρεμβάσεων, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο ρόλος του τουρκικού στρατού ως ρυθμιστής των πολιτικών εξελίξεων και προστάτη του κοσμικού κράτους καθώς και η εμπλοκή του στην πολιτική ζωή της Τουρκίας, κατά την περίοδο διακυβέρνησης του ΑΚΡ, μηδενίζεται. Οι ιδιαιτερότητες της προσωπικότητας του νυν Τούρκου Προέδρου Ερντογαν, έρχονται στο προσκήνιο και ο ίδιος κυριαρχεί απόλυτα στην τουρκική πολιτική ζωη, τόσο εσωτερικά όσο και στο εξωτερικό. Σε διεθνές επίπεδο το πολυπολικό Διεθνές Σύστημα δίνει την ευκαιρία για την ανάπτυξη νέων δυνάμεων, όπως η Κίνα και η Ινδία, τη δυναμική επανείσοδο της Ρωσίας, τη διαφοροποίηση των πολεμικών συγκρούσεων, την εμφάνιση νέων μορφών απειλών, καθώς και τη δραστηριοποίηση νέων μη κρατικών δρώντων. Η απόφαση των ΗΠΑ για σταδιακή αποχώρηση από τη Μέση Ανατολή αποτέλεσε την ευκαιρία να αναδειχτούν νέοι περιφερειακοί δρώντες. Στο πλαίσιο αυτό κινήθηκε και η τουρκική εξωτερική πολιτική κατά την περίοδο διακυβέρνησης του ΑΚΡ.