Η ηλιακή ενέργεια στο Ισραήλ

Abstract

Ο ενεργειακός τομέας μίας χώρας συναρτάται άμεσα με την οικονομική της ανάπτυξη και για το λόγο αυτό επηρεάζει την κεντρική της πολιτική τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Ειδικά, στην περίπτωση του Ισραήλ η ενεργειακή ανεξαρτησία και αυτονομία αναδείχτηκε σε βασικό παράγοντα επιβίωσης του νεοσύστατου κράτους. Στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας επιχειρείται μία επισκόπηση των βασικών παραγόντων που καθόρισαν την ενεργειακή πολιτική στο Ισραήλ και μία παρουσίαση των βασικών αξόνων στις οποίες αυτή κινήθηκε με έμφαση στον τομέα της ηλιακής ενέργειας. Επίσης, γίνεται μία αναφορά στη συμβολή των πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων του Ισραήλ στην έρευνα και ανάπτυξη τεχνολογιών ηλιακής ενέργειας και τις εφαρμογές των ερευνητικών πορισμάτων σε ηλιακά έργα εντός της χώρας. Στο πρώτο κεφάλαιο της παρούσας εργασίας παρουσιάζονται οι συνθήκες εντός των οποίων έπρεπε να καθοριστούν οι ενεργειακοί στόχοι από την κυβέρνηση του Ισραήλ. Η έλλειψη φυσικών πόρων, η πλήρης εξάρτηση του Ισραήλ από τα ορυκτά καύσιμα των γειτονικών χωρών για την κάλυψη των ενεργειακών του αναγκών και οι τεταμένες σχέσεις του με τις χώρες αυτές αποτέλεσαν τις βασικές αιτίες που, ήδη από τη δημιουργία του, το Ισραήλ προσανατολίστηκε στην αναζήτηση εναλλακτικών μορφών ενέργειας για την κάλυψη των συνεχώς αυξανόμενων ενεργειακών του αναγκών. Σύμμαχοι στην προσπάθεια αυτή αποτέλεσαν η επιχειρηματική παράδοση του ισραηλινού λαού και η αναγνώριση της σημασίας τόσο για ουσιαστική εκπαίδευση όσο και για επένδυση σε έρευνα και ανάπτυξη για την εξασφάλιση της απαιτούμενης τεχνογνωσίας. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται η προσπάθεια διαμόρφωσης της ενεργειακής πολιτικής του Ισραήλ με στόχο την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, διαπιστώνεται η σταδιακή απομάκρυνσή του από την κατεύθυνση αυτή λόγω του χαμηλού κόστους των ορυκτών καυσίμων και της ανακάλυψης κοιτασμάτων φυσικού αερίου και εξετάζεται η εκ νέου στροφή στην καθαρή ενέργεια για την εναρμόνιση της χώρας με τους ενεργειακούς στόχους που τέθηκαν σε διεθνές επίπεδο. Μετά την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Κιότο, η ενσωμάτωση ανανεώσιμης ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα της χώρας αναδείχτηκε σε προτεραιότητα της ενεργειακής πολιτικής του Ισραήλ και για την επίτευξή της ήταν απαραίτητη η συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφονται οι τρόποι με τους οποίους φορείς του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα συμβάλλουν στην προώθηση της ανανεώσιμης ενέργειας. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύονται οι επιμέρους πτυχές της μακρόχρονης σχέσης του Ισραήλ με την ηλιακή ενέργεια, η οποία αναμενόταν να παίξει πρωταρχικό ρόλο στην υλοποίηση των στόχων της ενεργειακής πολιτικής του Ισραήλ στην προσπάθειά του να μειώσει την εξάρτησή του από τα ορυκτά καύσιμα. Το Ισραήλ κατείχε σταθερά για περισσότερα από πενήντα έτη ηγετική θέση στον τομέα της ηλιακής ενέργειας από τη δημιουργία του κράτους του. Τα αποτελέσματα της επένδυσης του Ισραήλ στην έρευνα και ανάπτυξη τεχνολογιών ηλιακής τεχνολογίας είναι σήμερα ορατά: η τεχνολογία ηλιακής ενέργειας που χρησιμοποιείται στα μεγαλύτερα έργα στον τομέα αυτό ανά τον κόσμο φέρει την υπογραφή ισραηλινών επιχειρήσεων, οι οποίες σήμερα ξεπερνούν τις 100. Σε αντίθεση, ωστόσο, με την πρόοδο που σημειώνεται διαχρονικά σε ερευνητικό επίπεδο, το Ισραήλ μόνο πρόσφατα κινήθηκε προς την κατεύθυνση της παραγωγής ηλιακής ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα για την κάλυψη των ενεργειακών του αναγκών. Ο λόγος ήταν κυρίως το υψηλό κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ηλιακές εγκαταστάσεις. Στο κεφάλαιο αυτό αναφέρονται, επίσης, τα σημαντικότερα ηλιακά έργα που κατασκευάστηκαν ή κατασκευάζονται στο Ισραήλ. Την υλοποίηση των ηλιακών έργων διευκόλυνε η μείωση του κόστους των ηλιακών συστημάτων που οφείλεται στην πρόοδο της τεχνολογίας και η αύξηση των επενδύσεων στον ηλιακό τομέα ως αποτέλεσμα της ενεργειακής πολιτικής της ισραηλινής κυβέρνησης. Η παρούσα εργασία βασίζεται αποκλειστικά σε διαδικτυακή έρευνα ξενόγλωσσης αρθρογραφίας, βιβλιογραφίας, εκθέσεων και λημμάτων σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων. Μεγάλο μέρος του υλικού που συγκεντρώθηκε είτε δεν έφερε ημερομηνία είτε δεν περιείχε κάποια ένδειξη επικαιροποίησης των πληροφοριών που παρείχε. Επίσης, μεγάλο μέρος του υλικού περιείχε προβλέψεις ή αναφερόταν σε γεγονότα και καταστάσεις που ανάγονταν σε μελλοντικό χρόνο, χωρίς να μπορεί να ελεγχθεί με οποιονδήποτε τρόπο εάν οι προβλέψεις επαληθεύτηκαν, εάν τα γεγονότα έλαβαν χώρα ή οι καταστάσεις πραγματοποιήθηκαν. Επειδή μέρος του υλικού συνίσταται σε δημοσιογραφική αρθρογραφία δεν ήταν πάντοτε εύκολο να διαπιστωθούν τα υποκειμενικά στοιχεία της άποψης του συντάκτη του άρθρου. Τέλος, ήταν εξαιρετικά δυσχερής η συγκέντρωση στοιχείων από ηλεκτρονικές διευθύνσεις των ισραηλινών κρατικών φορέων, όπου οι πληροφορίες ήταν στην εβραϊκή γλώσσα είτε εξ ολοκλήρου είτε κατά το μεγαλύτερο ποσοστό. Διευκρινίζεται, τέλος, ότι η όποια αναφορά εντός του κειμένου σε στρατιωτικά και γεωπολιτικά ζητήματα, καθώς και σε ιστορικά γεγονότα γίνεται αποκλειστικά και μόνο για τις ανάγκες εξέτασης των παραγόντων που επηρέασαν την ενεργειακή πολιτική του Ισραήλ και δεν έχει την έννοια της διατύπωσης άποψης επί αυτών ή, πολύ περισσότερο, υπέρ των όποιων πολιτικών επιλογών της εκάστοτε ισραηλινής ηγεσίας.