Η νομισματική πολιτική της ΕΕ και η κρίση του Ευρώ: μελέτη της ελληνικής περίπτωσης

Abstract

Η οικονομική ιστορία του 21ου αιώνα σημαδεύτηκε, ήδη στο ξεκίνημά της, από την πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση των subprime στεγαστικών δανείων, στις ΗΠΑ της Αμερικής. Η σφοδρότητα της κρίσης και οι, πιστοποιημένοι πια στη διεθνή βιβλιογραφία, δίαυλοι μεταφοράς της στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, αναδεικνύουν τον παγκοσμιοποιημένο χαρακτήρα της οικονομίας, την ίδια στιγμή που επισημαίνουν τις ευθύνες τόσο του ίδιου του χρηματοπιστωτικού συστήματος, όσο και του διαπλεκόμενου μ’ αυτό πολιτικού συστήματος. Η μεταφορά της χρηματοπιστωτικής κρίσης από τις ΗΠΑ πέραν του Ατλαντικού, βρήκε την ΕΕ απροετοίμαστη. Η αρχική διάθεση υποτίμησης της κρίσης σε συνδυασμό με τις νωχελικές αντιδράσεις της πρώτης περιόδου, πιστοποιούν του λόγου το αληθές. Το γρήγορο αλλά αναμενόμενο πέρασμα της κρίσης από τον χρηματοπιστωτικό τομέα στην πραγματική οικονομία, ήλθε να συναντήσει, αφενός την από δεκαετιών αναιμική ανάπτυξη της ΕΕ, αφετέρου θεσμικά ελλείμματα και λάθη στις επιλογές αντιμετώπισής της, με αποτέλεσμα την εμβάθυνση της κρίσης, ιδιαίτερα στις πλέον ευάλωτες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Η έλλειψη ίδιας νομισματικής πολιτικής από τις χώρες –μέλη του Ευρώ, σε συνδυασμό με τις συντηρητικές πολιτικές της ΕΚΤ, παγίδευσαν τις πλέον ευάλωτες (και όχι μόνο) χώρες σε μια βαθειά και παρατεταμένη κρίση, η οποία, στο πλαίσιο της νομισματικής ένωσης μεταφράζεται σε κρίση δανεισμού. Ταυτόχρονα, η μετάλλαξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης σε κρίση δημοσίου χρέους ή η διόγκωση του ήδη υψηλού δημοσίου χρέους πολλών χωρών, ήταν το αποτέλεσμα της λογικής της κοινωνικοποίησης των ζημιών από την ανεξέλεγκτη και, εν πολλοίς αθέμιτη, λειτουργία του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, με κίνδυνο να τεθεί εν αμφιβόλω η ίδια η βιωσιμότητα της ευρωζώνης. Τα προβλήματα αυτά αντιμετώπισε κατεξοχήν η Ελλάδα, με το μεγαλύτερο, σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, κοινωνικό κόστος. Τα ατελέσφορα προγράμματα μνημονιακής λιτότητας, λειτούργησαν επιπλέον ως παράγοντες χαλάρωσης της κοινωνικής συνοχής, ενίσχυσης του ευρωσκεπτικισμού και εξώθησης μερίδας του κοινωνικού σώματος σε πολιτικές επιλογές μεγάλης επικινδυνότητας. Το όλο αυτό εκρηκτικό μείγμα σε συνδυασμό με την ίδια την παγκόσμια κρίση, (κρίση ανάλογης ή και μεγαλύτερης σφοδρότητας με αυτήν του προηγούμενου αιώνα -1929), συνιστά πρόκληση για τον χώρο των οικονομικών και κοινωνικών επιστημών.