Διεθνής πολιτική: οι σχέσεις της Ρωσίας με τα κράτη του Καυκάσου

Abstract

Ο Καύκασος αποτελεί μια περιοχή με μεγάλη γεωπολιτική και γεωοικονομική σημασία· από τη μια βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης και από την άλλη η ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Κασπία του προσδίδει μια επιπρόσθετη αξία. Τα κράτη που βρίσκονται στο Νότιο Καύκασο -η Γεωργία, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν- προέκυψαν μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και διακρίνονται από ετερότητα τόσο στις μεταξύ τους σχέσεις όσο και στα εθνοτικά, γλωσσικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά. Για τη Ρωσία η εν λόγω περιοχή αποτελεί το «μαλακό υπογάστριο», όπου εφαρμόζει πολιτικές ανάσχεσης επιθυμώντας να διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο. Για το σκοπό αυτό οι σχέσεις της με τα ανωτέρω κράτη χαρακτηρίζονται από ποικιλία χρησιμοποιώντας μέσα σκληρής και ήπιας ισχύος. Η παρούσα εργασία προσπάθησε να απαντήσει τα ακόλουθα ερωτήματα: Ποια η σημασία των εδαφών του Καυκάσου για τη Ρωσία; Ποια η ρωσική εξωτερική πολιτική στην περιοχή του Καυκάσου; Ποια η εμπλοκή της Ρωσίας στις «παγωμένες διενέξεις» του Καυκάσου; Ποια η ενεργειακή στρατηγική της Ρωσίας; Με ποιο τρόπο έτεροι δρώντες επιζητούν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στην περιοχή; Για τη Ρωσία ο Καύκασος είναι ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας διότι, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, έχουν κατασκευαστεί αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου που διέρχονται τις καυκάσιες χώρες του Αζερμπαϊτζάν και της Γεωργίας, παρακάμπτοντας τα εδάφη της Ρωσίας, μειώνοντας την ενεργειακή εξάρτηση, κυρίως της Ευρώπης, από αυτήν. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η Ρωσία επιλέγει την τακτική της «ελεγχόμενης αστάθειας» παρά μιας μακροχρόνιας σταθερότητας. Τα προβλήματα της Γεωργίας με την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία αποτελούν τροχοπέδη στην ενταξιακή της πορεία προς το ΝΑΤΟ, γεγονός που εξυπηρετεί τα ρωσικά συμφέροντα. Επιπρόσθετα, η συνεχιζόμενη διένεξη μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν αναφορικά στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ υποστηρίζεται εντέχνως από τη ρωσική διπλωματία προκειμένου να φαντάζει η Μόσχα ως ο μοναδικός ρυθμιστής των εξελίξεων, με μεγαλύτερο ειδικό βάρος έναντι των ΗΠΑ, της Τουρκίας ή του Ιράν.