Εγκεφαλική ευπλαστότητα και κώφωση: συνέπειες στην εκπαίδευση

Abstract

Η έννοια της ευπλαστότητας του κεντρικού νευρικού συστήματος αναφέρεται σε αλλαγές σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης του νευρικού συστήματος που αφορούν τη δομή και τη λειτουργία του, από μοριακά γεγονότα μέχρι τη μεταβολή οργανωμένης δραστηριότητας ευρέων νευρωνικών δικτύων και τη συμπεριφορά. Η παρούσα ανασκόπηση επικεντρώνεται σε εκείνες τις νευρωνικές αλλαγές που συντελούνται ως απόρροια αισθητηριακής αποστέρησης και συγκεκριμένα αυτής της ακουστικής οδού. Αναλύονται νευροαπεικονιστικά και συμπεριφορικά δεδομένα από τη σύγχρονη βιβλιογραφία που υποδεικνύουν ότι οι αλλαγές αυτές αποτελούν τη βάση για προσαρμοστικές και αντισταθμιστικές συμπεριφορές στον εγκέφαλο των κωφών. Η πρόωρη ακουστική απώλεια συνεπάγεται τόσο επέκταση νευρωνικών δικτύων που αφορούν οπτικές διεργασίες στον ακουστικό φλοιό όσο και αντισταθμιστικές τροποποιήσεις στο ίδιο το οπτικό σύστημα. Εικάζεται ότι οι εκ γενετής κωφοί παρουσιάζουν δυνητικά ενισχυμένη περιφερειακή όραση και συγκεκριμένα ανεπτυγμένη προσοχή στα περιφερειακά ερεθίσματα. Η ικανότητα αυτή, ενδεχομένως επιγέννημα της ανάγκης τους για προσαρμογή στο περιβάλλον, μπορεί να αποτελεί διασπαστικό παράγοντα σε ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον. Παράλληλα, όμως, αναζητούνται ερείσματα για μια επωφελή και λειτουργική αξιοποίηση της περιφερειακής όρασης των κωφών στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από το φακό της Εκπαιδευτικής Νευροεπιστήμης.