Ένα οικονομικό υπόδειγμα για την ερμηνεία των κυκλικών διακυμάνσεων και η επίδραση της νομισματικής πολιτικής: ο ρόλος της συμπεριφοράς των τραπεζών

Abstract

Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρεί να ερμηνεύσει την εμφάνιση των κυκλικών διακυμάνσεων, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο της συμπεριφοράς του τραπεζικού τομέα από πλευράς βιομηχανικής οργάνωσης, και εξετάζει την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής σε αυτό το επίπεδο. Αποτελείται από τρία τμήματα. Το πρώτο τμήμα, «Κυκλικές Διακυμάνσεις & Επιταχυντής», παρουσιάζει ένα υπόδειγμα επιταχυντή επενδύσεων δεύτερης τάξης (Hillinger, 1992, 2005) σε διακριτό χρόνο, με απώτερο στόχο την ερμηνεία του κύκλου των επενδύσεων. Αποδεικνύεται ότι στην περίπτωση των τριγωνομετρικών ταλαντώσεων, το κεφάλαιο συγκλίνει προς το επίπεδο ισορροπίας του. Επιπλέον, διευρύνουμε το υπόδειγμα, εισάγοντας σε αυτό έναν εξωγενή πιστωτικό όρο, το επιτόκιο χορηγήσεων. Το ενδιαφέρον μας επικεντρώνεται στην επίδραση της εισαγωγής του εξωγενούς επιτοκίου χορηγήσεων στη διαχρονική πορεία του κεφαλαίου και κατ’ επέκταση στην ικανότητα του υποδείγματός μας να ερμηνεύσει τον κύκλο των επενδύσεων. Στη συνέχεια, διευρύνουμε το υπόδειγμα πολλαπλασιαστή-επιταχυντή του Samuelson (1939), ενσωματώνοντας σε αυτό τον επιταχυντή επενδύσεων δεύτερης τάξης σε διακριτό χρόνο. Συμπεραίνουμε ότι το υπόδειγμα επιτυγχάνει να ερμηνεύσει την εμφάνιση των κυκλικών διακυμάνσεων της οικονομικής δραστηριότητας σε όρους εθνικού εισοδήματος. Το δεύτερο τμήμα, «Συμπεριφορά Τραπεζών & Νομισματική Πολιτική», εξετάζει την επίδραση της νομισματικής πολιτικής στην άριστη τραπεζική συμπεριφορά στο πλαίσιο ενός υποδείγματος Cournot δύο σταδίων με οικονομίες φάσματος. Η έμφαση δίνεται στις επιπτώσεις της πολιτικής του υποχρεωτικού ποσοστού διακράτησης ρευστών διαθεσίμων στο περιθώριο των επιτοκίων χορηγήσεων και καταθέσεων. Αποδεικνύεται ότι η κατεύθυνση της επίδρασης αυτής εξαρτάται από το είδος των οικονομιών φάσματος. Έπειτα, διερευνούμε την επίδραση της νομισματικής πολιτικής στην άριστη συμπεριφορά των καταθετών και των δανειοληπτών. Υπό το πρίσμα ενός υποδείγματος επικαλυπτόμενων γενεών, γίνεται φανερό ότι το ποσοστό διακράτησης ρευστών διαθεσίμων επηρεάζει την άριστη συμπεριφορά των πελατών των εμπορικών τραπεζών μέσω των αντίστοιχων επιτοκίων ισορροπίας. Το τρίτο τμήμα, «Κυκλικές Διακυμάνσεις & Τραπεζική Συμπεριφορά», εξετάζει την επίδραση της συμπεριφοράς των εμπορικών τραπεζών στις κυκλικές διακυμάνσεις και διερευνά την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής. Θεμελιώνοντας ένα θεωρητικό υπόδειγμα που συνδέει τη συμπεριφορά των τραπεζών με τη συμπεριφορά των επιχειρήσεων σχετικά με την απόφασή τους για επένδυση, μελετούμε την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής για τις διάφορες περιπτώσεις οικονομιών φάσματος στον τραπεζικό τομέα. Ακολουθώντας την προσέγγιση της βιομηχανικής οργάνωσης των τραπεζών, ο τραπεζικός τομέας περιγράφεται από το υπόδειγμα Cournot δύο σταδίων με οικονομίες φάσματος. Από την άλλη πλευρά, η επενδυτική απόφαση ερμηνεύεται μέσα από το υπόδειγμα του επιταχυντή επενδύσεων δεύτερης τάξης σε διακριτό χρόνο με πιστωτικό όρο. Στη συνέχεια, το ενδιαφέρον μας στρέφεται στην περίπτωση που δεν υπάρχουν οικονομίες φάσματος στον τραπεζικό τομέα. Υπό αυτή την υπόθεση, διερευνάται η επίδραση της συμπεριφοράς των τραπεζών στον κύκλο των παγίων επενδύσεων. Υποθέτοντας δύο διαφορετικές περιπτώσεις τραπεζικής συμπεριφοράς, ένα τυπικό παίγνιο Cournot και ένα παίγνιο Stackelberg, δείχνουμε ότι η ερμηνευτική ικανότητα του επιταχυντή επενδύσεων δεύτερης τάξης με ενδογενή πιστωτικό όρο δεν επηρεάζεται. Τέλος, επιχειρούμε να ερμηνεύσουμε την εμφάνιση των κυκλικών διακυμάνσεων σε όρους εθνικού εισοδήματος, υποθέτοντας ότι το εθνικό εισόδημα και το επιτόκιο χορηγήσεων προσδιορίζονται από κοινού στην αγορά αγαθών και στον ολιγοπωλιακό τραπεζικό κλάδο. Για τον σκοπό αυτό, το υπόδειγμα του επιταχυντή δεύτερης τάξης σε διακριτό χρόνο για μια κλειστή οικονομία συνδέεται με το υπόδειγμα Cournot δύο σταδίων με οικονομίες φάσματος για τον τραπεζικό κλάδο. Η ύπαρξη των οικονομιών φάσματος αυξάνει τη ρευστότητα, και επομένως αποσταθεροποιεί τον χρηματοπιστωτικό τομέα, επηρεάζοντας στη συνέχεια την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής.

This PhD dissertation attempts to interpret the occurrence of business cycles, emphasizing on the role of the banking behavior from the aspect of industrial organization, and investigates the monetary policy implications in this context. It is divided into three parts. The first part, “Business Cycles & the Accelerator”, presents a second order accelerator model (Hillinger, 1992, 2005) in discrete time in order to examine investment cycles. It is demonstrated that when capital shows trigonometric oscillations, it converges towards the steady-state. In addition, we extend the analysis, introducing the exogenous interest rate on loans. We concentrate on the effects of this extension on the motion of capital over time and the ability of our system to interpret investment cycles. Furthermore, we extend the Samuelson’s (1939) multiplier accelerator model, incorporating the second order accelerator model for fixed investment (Hillinger, 1992; 2005) in discrete time in it. It is shown that this model can interpret business cycles in terms of national income. The second part, “The Behavior of Banks & Monetary Policy”, examines the effects of monetary policy on the optimal bank behavior, using a two-stage Cournot game with scope economies. The emphasis is given on the way the interest rate spread is influenced by the minimum reserve requirements. It is demonstrated that the sign of this effect depends on the kind of scope economies. Moreover, monetary policy implications on both the depositors’ and borrowers’ behavior are presented. Assuming an overlapping generation context, we prove that the minimum reserve requirements affect the optimal levels of bank-clients’ consumption through the corresponding equilibrium interest rates. The third part, “Business Cycles & Banking Behavior”, investigates the effect of banking conduct on business cycles and the effectiveness of monetary policy. Establishing a theoretical model that captures both the banking and the firm behavior, we examine the effectiveness of monetary policy for different types of scope economies in the banking sector. Following the industrial organization approach to banking, the banking sector is described by the two-stage Cournot game with scope economies. On the other hand, the firm behavior concerns the investment decision and is explained using the second order accelerator model in discrete time. Moreover, we concentrate on the case of no economies of scope in the banking sector. Under this assumption, we examine the implications of banking conduct on the investment cycle. Considering two different types of banking conduct: a traditional Cournot game and a Stackelberg one, we show that the interpretation ability of the second order accelerator mechanism of investment is not affected. Finally, we attempt to investigate business cycles, assuming that both national income and the interest rate on loans are determined jointly in the product market and the banking sector. For this reason, the second order accelerator model in discrete time for a closed economy is combined with the two-stage Cournot game with scope economies for the oligopolistic banking sector. The presence of scope economies increases liquidity, and hence the destabilizing influence of the financial sector, affecting in turn the effectiveness of monetary policy.