Η προσαρμοστική συμπεριφορά παιδιών και εφήβων με οπτική αναπηρία: αξιολόγηση και σύγκριση με βλέποντες συνομήλικους τυπικής ανάπτυξης

Abstract

Η προσαρμοστική συμπεριφορά, απαραίτητη για την ανεξαρτοποίηση των ατόμων με οπτική αναπηρία, οφείλει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης και της αποκατάστασής τους, δεδομένου ότι η όραση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εκτέλεση δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής, στην ανάπτυξη επαρκών επικοινωνιακών και κοινωνικών δεξιοτήτων. Σκοπός της παρούσας έρευνας, ήταν να εξερευνήσει και να συγκρίνει τα επίπεδα προσαρμοστικής συμπεριφοράς παιδιών και εφήβων με οπτική αναπηρία και βλεπόντων συνομήλικων τυπικής ανάπτυξης που φοιτούν σε ελληνικά σχολεία, χρησιμοποιώντας την κλίμακα αξιολόγησης της προσαρμοστικής συμπεριφοράς Vineland Adaptive Behavior Scales, Teacher Rating Form (VABS/TRF-II). Στην έρευνα έλαβαν μέρος 59 παιδιά, 29 με οπτική αναπηρία και 30 βλέποντες τυπικής ανάπτυξης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα παιδιά με οπτική αναπηρία παρουσίασαν μεγαλύτερα ελλείμματα ως προς την προσαρμοστική συμπεριφορά, καθώς και ως προς κάθε έναν τομέα της, συγκριτικά με τους βλέποντες. Παρατηρήθηκε εξάρτηση μεταξύ της κατάστασης της όρασης και των επιπέδων προσαρμοστικής συμπεριφοράς. Τα παιδιά με μειωμένη όραση παρουσίασαν πιο αναπτυγμένες δεξιότητες απαραίτητες για την κοινωνικοποίησή τους και την πραγματοποίηση δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής από τα παιδιά με ολική απώλεια όρασης. Τα παιδιά με οπτική αναπηρία που φοιτούσαν σε γενικά σχολεία και μπορούσαν να μετακινούνται ανεξάρτητα εντοπίστηκαν να έχουν περισσότερες ευκαιρίες να καλλιεργήσουν τις δεξιότητες προσαρμοστικής τους συμπεριφοράς. Τα παιδιά με οπτική αναπηρία που γνώριζαν Braille και φοιτούσαν σε γενικά σχολεία εμφάνισαν πιο αναπτυγμένες επικοινωνιακές δεξιότητες, ενώ τα παιδιά με οπτική αναπηρία που γνώριζαν Braille και είχαν την ικανότητα να μετακινούνται ανεξάρτητα παρουσίασαν πιο αναπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες. Επίσης, τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι η ηλικία, η ικανότητα ανεξάρτητης μετακίνησης και το πλαίσιο φοίτησης εντοπίστηκαν να επηρεάζουν τις δεξιότητες των παιδιών με οπτική αναπηρία που αφορούν την εκτέλεση δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας ενδέχεται να προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες προς εκείνους που ασχολούνται με τον σχεδιασμό και την οργάνωση εκπαιδευτικών παρεμβάσεων για παιδιά με οπτική αναπηρία.