Τι θέλει να μετασχηματίσει ο μετασχηματισμός; Η έννοια του μετασχηματισμού στις σύγχρονες θεωρίες μάθησης και εκπαιδευτικής ηγεσίας

Abstract

Οι σύγχρονες μετασχηματιστικές θεωρίες που κυριαρχούν στη δια βίου μάθηση και την εκπαιδευτική ηγεσία μοιράζονται κοινό υπόβαθρο και κοινή πρόταση. Η μετασχηματίζουσα μάθηση και η μετασχηματιστική ηγεσία, οι οποίες αναδύονται στα τέλη της δεκαετίας του ’70, συμπίπτουν με τη στροφή της παραγωγής στην αποβιομηχάνιση, τις υπηρεσίες και τη νέα τεχνολογία, αλλά και το πέρασμα στη μεταμοντέρνα κατάσταση. Οι ξεχωριστές θεωρίες συνιστούν μια ενιαία προσέγγιση του μετασχηματισμού, η οποία εμπεριέχει τα χαρακτηριστικά του μεταμοντέρνου. Ο αντίκτυπος στην εκπαίδευση των κοινωνικών, οικονομικών και τεχνολογικών αλλαγών είναι εμφανής από τη δεκαετία του ’80 και έπειτα στην αναζήτηση νέων, καινοτόμων, μεθόδων διδασκαλίας, στις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις και στην ανάδυση νέων εκπαιδευτικών δομών. Καθώς η μετανεωτερικότητα επιβάλει τη σύγκληση των σφαιρών της οικονομίας, της πολιτικής και της ιδεολογίας, υπό την ηγεμονία της πρώτης, εισβάλλουν στην εκπαίδευση οικονομικοί όροι και λογικές του νέου διαχειριστικού παραδείγματος. Το μετασχηματιστικό μοντέλο κρίνει τις δομές και τις αξίες του 20ου αιώνα ως παρωχημένες και μη αποτελεσματικές. Αντ’ αυτού προτείνει την απελευθέρωση των ιεραρχιών και την απορρύθμιση των συστημάτων προς την κατεύθυνση της αυτορρύθμισης και της αυτοπειθαρχίας του υποκειμένου στη συλλογική στοχοθεσία. Σε αυτήν την κατάσταση, μέσω της υπέρβασης των στεγανών ιεραρχιών και των κοινωνικών συγκρούσεων, το υποκείμενο αναγνωρίζει ένα πρόγραμμα χειραφέτησης. Ωστόσο, αυτό που αναγνωρίζει είναι μια ανεστραμμένη εικόνα των παλαιότερων χειραφετητικών αιτημάτων. Η δημοκρατία του μετασχηματιστικού μοντέλου συγγενεύει με την ανεκτικότητα της ελεύθερης αγοράς. Για αυτό το λόγο, ο μετασχηματισμός είναι μια ιδεολογική μορφή που διαμορφώνει νέα συνείδηση των πραγμάτων και αποσκοπεί στην προσαρμογή στις νέες συνθήκες. Η αποθεωρητικοποίηση και η αποπολιτικοποίηση του εκπαιδευτικού λόγου αποτελούν το βασικό πρόβλημα των μετασχηματιστικών θεωριών, δεδομένου ότι διαμορφώνουν ένα περιβάλλον ακατάλληλο προς την εκπαίδευση.