Κλινική μελέτη περίπτωσης παιδιού με ειδική γλωσσική διαταραχή: εφαρμογή προγράμματος γνωστικής παρέμβασης στη λεκτική βραχύχρονη μνήμη, τη φωνολογική επίγνωση & την ακουστική διάκριση

Abstract

H Ειδική Γλωσσική Διαταραχή είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή που μεταξύ των υπόλοιπων γλωσσικών ελλειμμάτων εκδηλώνεται και με αδυναμίες στο σύστημα της Λεκτικής Βραχύχρονης Μνήμης (Bishop, 2006), στην ικανότητα δηλαδή του ατόμου να διατηρεί στη μνήμη του προσωρινά πληροφορίες που έλαβε από το αισθητηριακό του σύστημα (Μπαμπλέκου, 2011). Για το λόγο αυτό, παιδιά με ΕΓΔ συχνά παρουσιάζουν δυσκολίες και σε έργα που απαιτούν μνημονική επεξεργασία, όπως τα έργα επανάληψης λέξεων, ψευδολέξεων και προτάσεων (Conti-Ramsden, Botting & Faragher, 2001). Η πλειοψηφία των ερευνών στην ΕΓΔ έχει επικεντρωθεί στην αξιολόγηση των ελλειμμάτων και της φύσης αυτών, ενώ οι έρευνες που παρουσιάζουν προτάσεις για θεραπευτική παρέμβαση είναι πολύ περιορισμένες και εστιάζουν κυρίως στην αποκατάσταση των μορφοσυντακτικών ελλειμμάτων των παιδιών αυτών. Η παρούσα έρευνα εστιάζει στην αποτελεσματικότητα ενός προγράμματος γνωστικής παρέμβασης σε ένα παιδί με ΕΓΔ όσον αφορά γνωστικούς και γλωσσικούς τομείς, που συμπεριλήφθηκαν ή όχι στο θεραπευτικό πρόγραμμα. Πρόκειται για μια μελέτη περίπτωσης ενός παιδιού προσχολικής ηλικίας με διαταραχή λόγου και ομιλίας, με συνοδά γνωστικά και κοινωνικά ελλείμματα, στο οποίο μετά από αρχική αξιολόγηση με σταθμισμένα και άτυπα εργαλεία (Raven’s, Εικόνες Δράσης, Έργα Επανάληψης λέξεων, ψευδολέξεων και προτάσεων, Κλινική παρατήρηση), εφαρμόστηκε ένα σύντομο (πέντε εβδομάδων) πρόγραμμα γνωστικής παρέμβασης στη ΛΒΜ, αλλά και στην παράλληλη ενίσχυση της Φωνολογικής Επίγνωσης και της Ακουστικής Διάκρισης, ως τομείς που σχετίζονται άμεσα με το Φωνολογικό Κύκλωμα ως υποσύστημα της Βραχύχρονης Μνήμης (Baddeley, 2000). Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, πραγματοποιήθηκε επαναξιολόγηση με τα ίδια εργαλεία και μελετήθηκαν ποιοτικά και ποσοτικά τα ευρήματα. Πιο συγκεκριμένα, μετά την παρέμβαση το παιδί εμφάνισε σημαντική βελτίωση της ΛΒΜ, που ήταν και ο άμεσος στόχος της παρέμβασης, όπως παρατηρήθηκε από την απόδοσή του σε όλα τα εργαλεία επαναξιολόγησης, αλλά και σημαντική βελτίωση σε πολλούς γλωσσικούς τομείς που σχετίζονται με τη ΦΕΜ, αλλά δεν συμπεριλήφθηκαν στο πρόγραμμα παρέμβασης, όπως η γραμματική ικανότητα, η ικανότητα κατονομασίας και η κατανόηση συντακτικών δομών. Παράλληλα παρατηρήθηκε ότι το παιδί της έρευνας κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος του προγράμματος, εμφάνισε σημαντική βελτίωση όχι μόνο στη μνήμη, αλλά και σε άλλες γνωστικές λειτουργίες όπως η προσοχή και η συγκέντρωση. Η παρούσα έρευνα αποδεικνύει ότι η εφαρμογή ενός πολύπλευρου προγράμματος παρέμβασης στη ΛΒΜ και στο φωνολογικό κύκλωμα της ΒΜ, μπορεί να ενισχύσει τις γλωσσικές και γνωστικές ικανότητες παιδιών με αναπτυξιακές γλωσσικές διαταραχές ενώ παράλληλα αποτελεί μια συνεισφορά στο χώρο της εκπαιδευτικής ή λογοθεραπευτικής παρέμβασης στην ΕΓΔ.