Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός προγράμματος συναισθηματικής νοημοσύνης για παιδιά με διαταραχές αυτιστικού φάσματος: η επίδραση στη συναισθηματική νοημοσύνη και την αυτοαντίληψη

Abstract

Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι τα άτομα με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) παρουσιάζουν ελλείμματα στην ανάπτυξη Συναισθηματικής Νοημοσύνης (ΣΝ) καθώς και ότι δυσκολεύονται στο να προσδιορίσουν τον εαυτό τους, να ορίσουν τις αξίες τους και να δουν τον εαυτό τους σαν χρήσιμα μέλη της κοινωνίας. Αυτό συνδέεται με τη δυσκολία έκφρασης και αναγνώρισης συναισθημάτων και κατά προέκταση με προβλήματα στις κοινωνικές δεξιότητες. Σκοπός λοιπόν της παρούσας έρευνας ήταν ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός Προγράμματος ΣΝ για παιδιά με ΔΑΦ προκειμένου να αυξηθούν τα επίπεδα ΣΝ αλλά και αυτοαντίληψης ως απώτερο στόχο τη βελτίωση των κοινωνικών τους δεξιοτήτων. Στην έρευνα συμμετείχαν τέσσερα παιδιά με ΔΑΦ νοητικής ηλικίας 5 έως 10 ετών. Το Πρόγραμμα περιλάμβανε Αρχική Αξιολόγηση, Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Παρέμβασης και Τελική Αξιολόγηση. Για την αξιολόγηση κατασκευάστηκε ένα τεστ αντικειμενικής μέτρησης της ΣΝ αναφορικά με την ικανότητα των παιδιών να κατονομάζουν τα έξι βασικά συναισθήματα και να τα αναγνωρίζουν σε βιωματικό επίπεδο μέσω υποθετικών σεναρίων. Επιπλέον, κατασκευάστηκε ένα ερωτηματολόγιο ετεροαναφορών για τις μητέρες των συμμετεχόντων αναφορικά με τις αντιλήψεις τους για τη ΣΝ των παιδιών τους. Τέλος, για την αξιολόγηση των επιπέδων αυτοαντίληψης χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο Πώς Αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου (ΠΑΤΕΜ Ι). Το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Παρέμβασης κινήθηκε σε τέσσερις άξονες. Στη σύνδεση συναισθημάτων με εκφράσεις προσώπου και σώματος, στη σύνδεση συναισθημάτων με πιθανές αιτίες, στη διαβάθμιση συναισθημάτων και στην αναγνώριση των συναισθημάτων των άλλων. Από τη σύγκριση των αποτελεσμάτων Αρχικής και Τελικής Αξιολόγησης προέκυψε ότι υπήρξε αύξηση των 6 επιπέδων ΣΝ, το συναίσθημα της έκπληξης δεν αναγνωρίστηκε από όλα τα παιδιά, οι μητέρες παρατήρησαν βελτίωση στη ΣΝ των παιδιών τους και υπήρξε αύξηση των επιπέδων αυτοαντίληψης. Μελλοντικές προτάσεις αφορούν την επανάληψη της Τελικής Αξιολόγησης μετά από κάποιες εβδομάδες για έλεγχο του μακροχρόνιου των αποτελεσμάτων, τη συμμετοχή μεγαλύτερου δείγματος καθώς και έλεγχο της κοινωνικής εγκυρότητας του Προγράμματος.