Άμεσες ξένες επενδύσεις, εξαγωγές, ανεργία και οικονομική ανάπτυξη: μια εμπειρική έρευνα με την ανάλυση της συνολοκλήρωσης και αιτιότητας σε δεδομένα πάνελ των χωρών της ΕΕ

Abstract

Από το καλοκαίρι του 2008 η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει μια βαθιά κρίση. Η οικονομική αυτή κρίση, η οποία εκδηλώθηκε αρχικά στην αγορά των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (ΗΠΑ) εξελίχθηκε ταχύτατα σε μια μεγάλη απειλή για το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα. Το γεγονός αυτό συνέβη διότι οι επισφάλειες των ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου αποτελέσαν αντικείμενο συναλλαγής μεταξύ των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Η διασύνδεση των χρηματοπιστωτικών αγορών καθώς και η αλληλεξάρτηση των αγορών αγαθών και υπηρεσιών αποτέλεσαν διαύλους μετάδοσης της κρίσης στις χώρες της Ευρώπης. Η ανάπτυξη κοινών στρατηγικών με σκοπό την αύξηση των επενδύσεων, την προώθηση των εξαγωγών και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας ήταν ο μακροπρόθεσμος στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Στην εργασία αυτή, εξετάζονται οι σχέσεις ανάμεσα στις μεταβλητές των άμεσων ξένων επενδύσεων, των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών, της ανεργίας και της οικονομικής ανάπτυξης για όλες τις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), χωρισμένες σε δύο ομάδες. Στην Α΄ ομάδα χωρών ανήκουν οι παλιές χώρες μέλη της ΕΕ, εκείνες δηλαδή που εντάχθηκαν στην ένωση πριν το έτος 2004. Αντίστοιχα, στην Β΄ ομάδα των χωρών ανήκουν οι χώρες που προσχώρησαν στην ένωση από το έτος 2004 και μετά (νέες χώρες μέλη). Η περίοδος των δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν για την Α΄ ομάδα των χωρών είναι από το 1970 μέχρι και το 2013 και από το 1995 έως και το 2013 για τη Β΄ ομάδα των χωρών. Για την ανάλυση των δεδομένων εφαρμόζεται η πάνελ ανάλυση, τόσο για την συνολοκλήρωση όσο και για την αιτιότητα, σε δύο υπόδειγμα αυτοπαλινδρομήσεων. Πιο συγκεκριμένα, για την εμπειρική ανάλυση της εργασίας εφαρμόζουμε στην αρχή τους ελέγχους μοναδιαίας ρίζας (πρώτης και δεύτερης γενιάς), για να εξεταστεί αν υπάρχει ή δεν υπάρχει το φαινόμενο της διαστρωματικής εξάρτησης μεταξύ των χωρών. Στη συνέχεια προσδιορίζουμε το βαθμό συνολοκλήρωσης όλων των μεταβλητών, τόσο με τις κλασικές μεθόδους, όσο και με τον έλεγχο του Westerlund (2007) που δίνει πιο αξιόπιστα αποτελέσματα όταν υπάρχει διαστρωματική εξάρτηση μεταξύ των χωρών που εξετάζουμε. Η εκτίμηση της μακροχρόνιας σχέσης των μεταβλητών, πραγματοποιείται τόσο με τη μέθοδο των πλήρως τροποποιημένων ελάχιστων τετραγώνων (FMOLS) όσο και με τη μέθοδο των δυναμικών ελαχίστων τετραγώνων (DOLS). Τέλος, για τη διερεύνηση των βραχυχρόνιων και μακροχρόνιων αιτιακών σχέσεων χρησιμοποιείται το υπόδειγμα διόρθωσης λαθών. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι υπάρχουν μακροχρόνιες σχέσεις (σχέσεις συνολοκλήρωσης) μεταξύ των μεταβλητών και στις δύο ομάδες χωρών που εξετάζονται. Τα αποτελέσματα των εκτιμήσεων των μακροχρόνιων σχέσεων δείχνουν ότι η αύξηση της ανεργίας προκαλεί μεγαλύτερη πτώση στην ανάπτυξη της πρώτης ομάδας χωρών, από ότι στην δεύτερη ομάδα. Επίσης μια ισόποση αύξηση των εξαγωγών επιφέρει μεγαλύτερη αύξηση στην ανάπτυξη της πρώτης ομάδας των χωρών. Επιπλέον, η αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων επιφέρει μεγαλύτερη ανάπτυξη στην ομάδα των παλιών χωρών μελών της ΕΕ. Τέλος, τα αποτελέσματα της ανάλυσης της αιτιότητας έδειξαν ότι, στην Α΄ ομάδα χωρών, υπάρχουν ισχυρές αμφίδρομες αιτιακές σχέσεις ανάμεσα στις άμεσες ξένες επενδύσεις και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και ανάμεσα στις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών και την οικονομική ανάπτυξη, σε μακροχρόνιο επίπεδο. Επίσης, τα αποτελέσματα δείχνουν μια ισχυρή μακροχρόνια αιτιακή σχέση ανάμεσα στις άμεσες ξένες επενδύσεις και την οικονομική ανάπτυξη με κατεύθυνση από τις άμεσες ξένες επενδύσεις προς την οικονομική ανάπτυξη. Σε βραχυχρόνια επίπεδο, τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ισχυρές μονόδρομες αιτιακές σχέσεις με κατεύθυνση από την οικονομική ανάπτυξη προς την ανεργία, από τις άμεσες ξένες επενδύσεις προς την ανεργία, καθώς και από τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών προς την ανεργία. Όσον αφορά την Β΄ ομάδα χωρών, τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι σε μακροχρόνιο επίπεδο, υπάρχουν μονόδρομες ισχυρές αιτιακές σχέσεις με κατεύθυνση από τις άμεσες ξένες επενδύσεις προς την οικονομική ανάπτυξη, από τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών προς την οικονομική ανάπτυξη, καθώς και από την ανεργία προς την οικονομική ανάπτυξη. Σε βραχυχρόνια επίπεδο, τα αποτελέσματα υποστηρίζουν μια ισχυρή μονόδρομη αιτιακή σχέση με κατεύθυνση από την οικονομική ανάπτυξη προς τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και μια ισχυρή αμφίδρομη αιτιακή σχέση ανάμεσα στην ανεργία και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών. Η γνώση σχετικά με την κατεύθυνση της αιτιότητας βοηθά τους φορείς χάραξης πολιτικής να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν μια σωστή οικονομική πολιτική. Τα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαιώνουν ακόμη την ύπαρξη μακροοικονομικής αλληλεξάρτησης (διασύνδεσης) μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Οι οικονομικές πολιτικές μιας χώρας μέλους της ΕΕ μπορούν να ζημιώσουν την οικονομία μιας άλλης χώρας μέλους ή να αποτελέσουν ένα χρήσιμο δυναμικό εργαλείο για ταχύτερη ανάπτυξη.

Since the summer of 2008, the global economy is facing a great financial crisis. This crisis, which started in the United States mortgage market evolved rapidly into a great threat to the global banking system. This happened largely because of the way mortgage-backed securities were traded by financial institutions. The interconnectedness of the financial markets as well as the interdependence of goods and services markets had as a result the transmission of the crisis to Europe. The establishment of common strategies in order to increase investments, promote exports and strengthen competitiveness has been a long term objective of the European Union (EU). This thesis examines the relationship between foreign direct investments, exports of goods and services, unemployment and economic growth for the countries of the European Union, divided into two groups. The first group (group Α) includes the “old” member states of the union, i.e. those countries that joined the EU before 2004. The second group (group B) includes those countries which joined after May 1st, 2004 (“new” member states). The data are annual covering the period 1970-2013 for group A and 1995-2013 for the group B. In this thesis, we apply panel cointegration and causality analysis in two VAR (vector autoregressive) models. In particular, we begin our empirical analysis by applying the first and second generation unit root tests, in order to examine whether or not there is cross sectional dependence among the countries. The next step is to define the order of cointegration of all variables, using the classical methods propose by Pedroni (1999), Kao (1999) and Johansen-Fisher (1999), as well as the Westerlund (2007) test robust to cross sectional dependence. Given that our variables are cointegrated, we continue with the estimation of the long run relationship using panel Fully Modified Ordinary Least Square (FMOLS) and Dynamic Ordinary Least Square (DOLS) methods. Finally, a dynamic panel vector error correction model (VECM) is used in order to provide us with the short and the long run causal relationships between the examined variables. The empirical results of the study revealed that there are long run relationships (cointegrated relationships) between the variables, in both groups under consideration. The estimation results of the long run equilibrium relationship show that an increase in unemployment causes greater reduction of economic growth in the first group of countries than in the second group. Also, an increase in exports causes greater increase of economic growth in group A than in group B. In addition, an increase in FDI causes greater economic growth in the “old” member states compared to the “new” member states. Finally, the causality results of the study show that, in the first group of countries, there are strong bidirectional causal relationships between foreign direct investments and exports of goods and services, as well as between exports of goods and services and economic growth, in the long run. In addition, the findings suggest a strong unidirectional causal relationship between foreign direct investments and economic growth with direction from foreign direct investments to economic growth. In the short run, the results revealed unidirectional causalities running from economic growth to unemployment, foreign direct investments to unemployment, as well as from exports of goods and services to unemployment. Regarding the second group of countries, the results show that in the long term there are unidirectional causalities running from exports of goods and services to economic growth, unemployment to economic growth as well as from foreign direct investments to economic growth. In the short run, the findings support that there is bidirectional causality relationship between unemployment and exports of goods and services and a unidirectional causality between economic growth and exports of goods and services with direction from economic growth to exports of goods and services. The knowledge of the direction of causality helps policy makers to develop a proper economic policy. The results of the study confirm that there is macroeconomic interdependence between the countries of the European Union. This means that the economic policies of an EU member country can harm the economy of another EU member country or become a potential useful tool for faster development.