Ο Ρόλος του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν: επιχείρηση εμπέδωσης της ειρήνης ή πόλεμος κατά ανταρτών;

Abstract

Το ΝΑΤΟ έδρασε και συνεχίζει να ενεργεί στο Αφγανιστάν ήδη από το 2002 με την σύγκρουση να μεταλλάσσεται και περνά από διάφορα στάδια. Η σύγκρουση όμως καθεαυτή μπορεί να χαρακτηριστεί και να προσδιοριστεί κάτω από δυο γενικούς τίτλους, που περιγράφουν την μορφή και τις επιμέρους ενέργειες που αναλήφθηκαν. Οι δύο αυτές μορφές επιχειρήσεων είναι οι επιχειρήσεις Εμπέδωσης της Ειρήνης (Peacebuilding) και οι αντίστοιχες έναντι Ανταρτών (Counterinsurgency ή COIN). Ποιος όμως ο ρόλος του ΝΑΤΟ ως φορέας υλοποίησης των παραπάνω επιχειρήσεων; Για την προσέγγιση του ερωτήματος γίνεται αρχικά στο πρώτο κεφάλαιο, μια ιστορική αναδρομή της σύρραξης στην περιοχή, αναλύοντας τους λόγους που οδήγησαν σε αυτή, καθώς περιγράφεται η μετάπτωση και η μετάλλαξη των επιχειρήσεων σε βάθος χρόνου. Κατόπιν το δεύτερο κεφάλαιο ασχολείται με τις επιχειρήσεις εμπέδωσης της ειρήνης, τα χαρακτηριστικά, τις αρχές και την εφαρμογή τους στο Αφγανιστάν, ενώ το τρίτο κεφάλαιο αφιερώνεται στις επιχειρήσεις έναντι ανταρτών και περιγράφει τα χαρακτηριστικά και τη φιλοσοφία τους. Τέλος στο τέταρτο κεφάλαιο αναπτύσσονται τα συμπεράσματα από τη σύγκριση των δύο στρατηγικών, συνεξετάζοντάς τες σαν να διεξάγονταν ανεξάρτητα μεταξύ τους. Το τελικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι ο ρόλος του ΝΑΤΟ σε αυτή τη σύγκρουση ήταν να παρέχει τις απαιτούμενες στρατιωτικές δυνάμεις για την διεξαγωγή των καθαρά στρατιωτικών επιχειρήσεων. Παρείχε δηλαδή το κομμάτι εκείνο της σκληρής ισχύος που ήταν απαραίτητο αφενός για να εξουδετερωθούν οι τρομοκρατικές και επαναστατικές δυνάμεις και αφετέρου για την εξασφάλιση ενός σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος. Ο ρόλος του λοιπόν ήταν αυτός του ενδιάμεσου κρίκου μεταξύ των πολιτικών αποφάσεων και συμφωνιών από τη μία και της ουσιαστικής πραγματοποίησης των στόχων από την άλλη, δηλαδή το αναγκαίο μέσο ή «εργαλείο» που θα έφερνε σε πέρας την αποστολή. Στο πλαίσιο αυτό η Συμμαχία ήταν ο εντολοδόχος μιας αποστολής που τα ΗΕ ονομάζουν ως Επιχείρηση Εμπέδωσης της Ειρήνης. Για να εκτελέσει αυτή την αποστολή το ΝΑΤΟ ανέπτυξε μια δική του στρατιωτική μέθοδο αντιμετώπισης του προβλήματος την οποία ονόμασε ως επιχειρήσεις COIN. Αυτή ακριβώς είναι και η σχέση μεταξύ των δύο μορφών επιχειρήσεων, ότι δηλαδή οι επιχειρήσεις COIN αναπτύχθηκαν ως θεωρία για να απαντήσουν σε ένα κομμάτι των Επιχειρήσεων Εμπέδωσης της Ειρήνης, αυτό που απαιτεί τη χρήση σκληρής ισχύος.